Diagnostyka sportowa

Niski poziom ferrytyny a samopoczucie. Wpływ ferrytyny na organizm 

Autor: Katarzyna Deptuła   |   14 września, 2024

Ferrytyna to białko, które stanowi magazyn żelaza. Z artykułu dowiesz się, czy niska ferrytyna ma negatywny wpływ na organizm, jakie towarzyszą jej objawy, a także kto i kiedy powinien zbadać jej poziom. 

Spis treści:

  1. Czy niska ferrytyna ma wpływ na organizm?
  2. Przyczyny niskiego poziomu ferrytyny
  3. Niska ferrytyna – objawy niskiego poziomu ferrytyny
  4. Ferrytyna u biegaczy i sportowców. Jak niski poziom ferrytyny wpływa na kondycję fizyczną?
  5. Kto powinien badać poziom ferrytyny?

Czy niska ferrytyna ma wpływ na organizm? 

Ferrytyna to białko wewnątrzkomórkowe należące do metaloprotein, które magazynuje żelazo (Fe). Jej poziom odzwierciedla zapasy tego pierwiastka w organizmie. To parametr o wysokim znaczeniu diagnostycznym, który umożliwia ocenę gospodarki żelaza – jest pomocny w ocenie jego niedoborów.  

Absorpcja jonów Fe ma miejsce w przewodzie pokarmowym, gdzie łączy się z apoferrytyną i powstaje ferrytyna. 

Warto wiedzieć: 

Ferrytyna to łatwo dostępne źródło żelaza – jony Fe są uwalnianie w przypadku spadku ich stężenia we krwi. 

Przyczyny niskiego poziomu ferrytyny 

Za niskim poziomem ferrytyny stoi m.in. niedostateczna spożycie żelaza i/lub wybór ograniczonego źródła Fe (np. spożywanie przede wszystkim produktów roślinnych), co prowadzi do niedokrwistości z niedoboru żelaza. 

Do niskiego poziomu ferrytyny może przyczynić się również niedoczynność tarczycy, a także zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, np. u kobiet w ciąży. Znaczenie ma również niedostateczne wchłanianie, które wiąże się z chorobami przewodu pokarmowego. 

Niska ferrytyna a jelita 

Niski poziom ferrytyny może wiązać się również z upośledzonym wchłanianiem żelaza. Przyczyniają się do tego między innymi stan zapalny w nieswoistych chorobach zapalnych jelit (np. w chorobie Leśniewskiego-Crohna, czy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego – Colitis ulcerosa), a także zespół złego wchłaniania. 

Niska ferrytyny a diety redukcyjne 

Deficyt energetyczny prowadzi do obniżenia możliwości wysiłkowych, takich jak spadek siły mięśniowej, wytrzymałości i zaburzeń koordynacji i koncentracji. Wiążą się z nim zaburzenia metaboliczne, które obejmują spadek spoczynkowej przemiany materii i poziomu żelaza oraz ferrytyny. 

Niska ferrytyna – objawy niskiego poziomu ferrytyny 

Niska ferrytyna rzutuje na funkcjonowanie całego organizmu, a towarzyszący jej niedobór żelaza ma wpływ m.in. na układ krążenia i nerwowy. 

Warto wiedzieć: 

Niski poziom ferrytyny często wyprzedza inne objawy niedoboru żelaza. 

Niska ferrytyna a ogólne samopoczucie 

Niski poziom ferrytyny może objawiać się także złym ogólnym samopoczuciem. Może mu towarzyszyć także:  

  • spadek nastroju, 
  • zwiększona drażliwość, 
  • uczucie niepokoju, 
  • nasilone uczucie senności, 
  • zaburzenia koncentracji. 

Niska ferrytyna a zmęczenie 

Chroniczne zmęczenie to objaw, m.in. niskiego stężenia ferrytyny, które z kolei jest konsekwencją zbyt niskiego poziomu żelaza we krwi. Pacjenci mogą skarżyć się na uczucie osłabienia, a niekiedy skrajne wyczerpanie, które uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności. 

Niska ferrytyna a skóra, włosy i paznokcie  

Żelazo ma znaczenie dla kondycji skóry, włosów i paznokci. Jego niskie stężenie rzutuje na wystąpienie bladości i suchości skóry. Pacjenci dostrzegają również nasiloną łamliwość oraz kruchość paznokci, a także tendencję do wypadania włosów. 

Inne objawy niedoboru ferrytyny 

Obniżony poziom żelaza, a więc i ferrytyny może wiązać się z wystąpieniem objawów, takich jak: 

  • przyspieszony rytm serca (tachykardia), 
  • kołatanie serca, 
  • uczucie duszności, 
  • szybsze męczenie się przy aktywności sportowej, 
  • zawroty głowy, 
  • szumy uszne, 
  • mroczki przed oczami, 
  • zwiększona podatność na infekcje. 

Niskie stężenie żelaza, a więc i w konsekwencji ferrytyny ma również niekorzystny wpływ na osoby aktywne, ponieważ obniża tolerancję na wysiłek fizyczny. 

Ferrytyna u biegaczy i sportowców. Jaki niski poziom ferrytyny wpływa na kondycję fizyczną? 

Obniżone stężenie żelaza ma niekorzystny wpływ na wydolność i kondycję fizyczną. Towarzyszy mu szybsze męczenie, spadek wytrzymałości, zadyszka i uczucie duszności, a także pogorszenie wydolności aerobowej. Dodatkowo wydłuża regenerację po treningu i stwarza zagrożenia ze względu na możliwość wystąpienia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi. 

Warto zauważyć, że sportowcom towarzyszy wzrost poziomu ferrytyny, co jest zmianą adaptacyjną. Dlatego też pomiar samej ferrytyny, np. do oceny gospodarki żelaza jest niewystarczający i wymaga pogłębionej diagnostyki. Pomocny w tym zakresie może okazać się Pakiet Wytrzymałość, który zawiera ponad 42 badania krwi, w tym m.in. badania umożliwiające monitorowanie gospodarki żelaza.

Niski poziom ferrytyny a przetrenowanie 

W przypadku sportowców i osób intensywnie ćwiczących istnieje zjawisko, znane jako zespół przetrenowania. Towarzyszy mu obniżona zdolność wysiłkowa i redukcja dotychczasowych wyników sportowych.  

Kto powinien badać poziom ferrytyny? 

W grupie osób, które powinni badać stężenie ferrytyny, są dorośli: 

  • uprawiający sport, zarówno zawodowcy, jak i amatorzy; 
  • przebywający na dietach redukcyjnych, w szczególności niezbilansowanych i niskoenergetycznych, a także weganie i wegetarianie. 

Z badań oceniających gospodarkę żelaza powinni korzystać również pacjenci zmagający się z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, które utrudniają wchłanianie mikro- i makroskładników. 

Niski poziom ferrytyny wiąże się także z chorobami jelit, niedostatecznym spożyciem żelaza, a także może mieć związek ze źle skomponowaną dietą. Obniżone stężenie żelaza może powodować zmęczenie, osłabienie, spadek nastroju, pogorszenie kondycji skóry, a także ma negatywny wpływ na wydolność i krążenie, co ma znaczenie dla osób ćwiczących. Warto wykonać badania kontrolne wykraczające poza pomiar stężenia żelaza z uwzględnieniem, m.in. ferrytyny. 

wybierz swój pakiet baner alab sport

opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia 

  1. Frączek B, Krzywański J, Krysztofiak H (2019) Dietetyka sportowa, Warszawa: PZWL 
  1. Krenc Z (2024) Medycyna sportów walki, Warszawa: PZWL 
  1. Cięszczyk P (2023) Biochemia sportowa, Warszawa: PZWL 
  1. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/152280,ferrytyna, dostęp 03.07.2024 
  1. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.3.2.21.5., dostęp 03.07.2024 
  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8002799/, dostęp 03.07.2024 
  1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34594405/, dostęp 03.07.2024 

PODZIEL SIĘ TYM ARTYKUŁEM

Profil lipidowy sportowca – dlaczego ma znaczenie?

Profil lipidowy odgrywa kluczową rolę w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych u sportowców. Dowiedz się, dlaczego regularne badania lipidogramu są istotne, jakie parametry obejmują i jak mogą pomóc w zapobieganiu powikłaniom zdrowotnym związanym z intensywnym wysiłkiem fizycznym.

PODZIEL SIĘ TYM ARTYKUŁEM