Rozcięgno podeszwowe odgrywa zasadniczą rolę w prawidłowej biomechanice stopy – jest niezbędne do podtrzymywania łuku i zapewniania amortyzacji wstrząsów. Zapalenie rozcięgna podeszwowego to powszechne i często uciążliwe schorzenie. Dokładna częstość występowania i rozpowszechnienie zapalenia rozcięgna podeszwowego w zależności od wieku nie są znane, ale szacunki wskazują, że jedna na 10 osób doświadczy tego problemu w swoim życiu, przy czym 83% tych pacjentów to aktywni pracujący dorośli w wieku od 25 do 65 lat. Szczyt zapadalności przypada na populację ogólną w wieku od 40 do 60 lat, a wyższą częstość występowania zapalenia rozcięgna podeszwowego zaobserwowano u kobiet w tym wieku. Schorzenie to stanowi około 10% urazów związanych z bieganiem, ale może również dotyczyć osób prowadzących siedzący tryb życia. W niniejszym artykule przyjrzymy się charakterystyce bólu związanego z tym schorzeniem, grupom najbardziej narażonym na dolegliwości oraz metodom diagnozowania.
Spis treści:
- Przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego
- Czynniki ryzyka wystąpienia zapalenia rozcięgna podeszwowego u osób nieuprawiających sportu
- Objawy zapalenia rozcięgna podeszwowego
- Zapalenie rozcięgna podeszwowego – podsumowanie
Przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego
Rozcięgno podeszwowe to pasmo tkanki łącznej biegnące wzdłuż spodu stopy, od pięty aż do palców. Jego główną funkcją jest wspieranie łuku podłużnego stopy oraz absorbowanie wstrząsów podczas chodzenia, biegania i innych aktywności. Rozcięgno podeszwowe działa jak rodzaj elastycznego mostu, który pomaga utrzymać odpowiednią strukturę stopy, zapewniając jej stabilność i elastyczność. Jeśli dochodzi do nadmiernego przeciążenia tej struktury, może dojść do zapalenia rozcięgna podeszwowego.
Pomimo swojej nazwy, zapalenie rozcięgna podeszwowego wyróżnia się brakiem komórek zapalnych. Schorzenie to jest często spowodowane przeciążeniem. Mimo to stan ten może wystąpić z powodu urazu lub innych wieloczynnikowych przyczyn.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego może dotknąć zarówno sportowców (zawodowych i amatorów), jak i osób mniej aktywnych. Do rozwoju zapalenia rozcięgna podeszwowego stopy zarówno u osób aktywnych fizycznie, jak i nieuprawiających sportu predysponuje wiele czynników, jednak ich wpływ nieco się różni dla obu grup.
Czynniki ryzyka wystąpienia zapalenia rozcięgna podeszwowego u osób nieuprawiających sportu
- ograniczone zgięcie grzbietowe stawu skokowego. Jedno z badań wykazało, że zmniejszone zgięcie grzbietowe stawu skokowego jest największym czynnikiem ryzyka u osób nieuprawiających sportu. Ograniczone zgięcie grzbietowe stawu skokowego powoduje nadmierną pronację stopy, co powoduje większe obciążenie rozcięgna podeszwowego.
- wskaźnik masy ciała większy niż 27 kg na m2;
- spędzanie większości dnia roboczego na nogach;
- różnica w długości nóg;
- zawody wymagające długiego stania lub chodzenia;
- wysokie łuki (pes cavus) Stopa wydrążona może powodować nadmierne obciążenie pięty, ponieważ stopa nie wygina się skutecznie ani nie amortyzuje wstrząsów;
- płaskostopie (pes planus) Stopa płaska może powodować zwiększone obciążenie w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego;
- ograniczona elastyczność stawu skokowego;
- brak aktywności fizycznej.
Schorzenie to występuje również u osób bardziej aktywnych, takich jak biegacze i personel wojskowy. Biegacze i osoby spędzające dłuższy czas na nogach (w tym wykonujące zawody wymagające długiego stania lub chodzenia) są bardziej narażone na rozwój tego schorzenia, ponieważ powięź podeszwowa rozciąga się i kurczy (w tzw. typowym cyklu elastycznego rozciągania-skracania), a powtarzające się obciążenie może spowodować uraz z przeciążenia. Zwiększony wskaźnik masy ciała jest słabiej związany z zapaleniem rozcięgna podeszwowego w tych populacjach.
Specjaliści wskazują również na rolę kolagenu w zdrowiu rozcięgna podeszwowego, gdyż badanie histologiczne próbek pobranych od pacjentów poddanych operacji uwolnienia rozcięgna podeszwowego wykazuje m.in. zaburzenia kolagenu i zauważalny brak stanu zapalnego. Biorąc pod uwagę, że właściwa produkcja kolagenu i jakość mogą wpływać na ryzyko zapalenia rozcięgna, za zasadne uznać należy jego zbadanie, np. w punkcie pobrań ALAB Laboratoria.
Objawy zapalenia rozcięgna podeszwowego
Objawy to kłujący, niepromieniujący ból w środkowo-podeszwowej części stopy.
Ból jest opisywany jako ostry i gorszy przy pierwszych kilku krokach wstania z łóżka rano. Długie okresy stania lub, w cięższych przypadkach, siedzenia przez dłuższy czas również zaostrzają objawy. Ból często zmniejsza się podczas chodzenia lub na początku aktywności sportowej, ale następnie wzrasta w ciągu dnia wraz ze wzrostem aktywności.
Około 50% pacjentów z tą chorobą ma również ostrogi piętowe, ale ostrogi nie są przyczyną.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego – podsumowanie
Zapalenie rozcięgna podeszwowego to powszechne schorzenie, które może znacząco wpłynąć na jakość życia oraz powodzenie kariery sportowej. Przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego są różnorodne i obejmują zarówno nadmierne przeciążenie związane z aktywnością fizyczną, jak i czynniki ryzyka, takie jak ograniczone zgięcie grzbietowe stawu skokowego czy płaskostopie. Objawy, które obejmują ostry ból w okolicy pięty i łuku stopy, mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie oraz aktywność sportową, co sprawia, że schorzenie to staje się poważnym problemem zdrowotnym. Diagnostyka opiera się głównie na wywiadzie i badaniu fizykalnym. Warto jednak pamiętać, że odpowiednia ocena i zrozumienie tego schorzenia to dopiero pierwszy krok do skutecznego leczenia. Zachęcamy do dalszej lektury, aby poznać dostępne metody leczenia zapalenia rozcięgna podeszwowego. Z drugiej części artykułu dowiesz się, jak można złagodzić objawy, przywrócić funkcjonalność stopy i poprawić jakość życia poprzez odpowiednią rehabilitację oraz zmiany w stylu życia.
Przeczytaj też: Zapalenie rozcięgna podeszwowego – diagnostyka, leczenie i profilaktyka
Bibliografia
- Buchanan BK, Sina RE, Kushner D. Plantar Fasciitis. 2024 Jan 7. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 28613727.
- Trojian T, Tucker AK. Plantar Fasciitis. Am Fam Physician. 2019 Jun 15;99(12):744-750. PMID: 31194492.
