Choroba Osgooda-Schlattera nie musi przekreślać sportowej kariery, jeśli odpowiednio zareagujesz i skorzystasz ze specjalistycznej pomocy. Dowiedz się, na czym polega diagnostyka tej choroby, jak się ją leczy i jakie ćwiczenia pomogą Ci wrócić do pełnej sprawności.

Spis treści:

1. Choroba Osgooda-Schlattera – diagnostyka
2. Leczenie choroby Osgooda-Schlattera
3. Ćwiczenia w chorobie Osgooda-Schlattera
4. Podsumowanie – choroba Osgooda-Schlattera

Choroba Osgooda-Schlattera – diagnostyka  

Rozpoznanie tej jednostki chorobowej ma głównie charakter kliniczny i opiera się na objawach i badaniu palpacyjnym. Diagnozę należy jednak potwierdzić uzupełniającymi badaniami radiologicznymi (USG, RTG, MRI), które pozwalają na odróżnienie choroby Osgooda-Schlattera od innych patologii, takich jak m.in. złamania, zapalenie ścięgien, guz kości. 

Leczenie choroby Osgooda-Schlattera 

Zarówno postawienie diagnozy choroby Osgooda-Schlattera, jak i dalsze leczenie powinno odbywać się pod nadzorem lekarza oraz fizjoterapeuty. Jedynie specjalista może stwierdzić o możliwości i gotowości do powrotu do dotychczasowej aktywności (np. jazda na rowerze, pływanie itd.), a w szczególności – sportu zawodowego. Poniżej przedstawiono powszechne zalecenia i strategie leczenia, ale każdy przypadek musi zostać oceniony indywidualnie. 

W celu zmniejszenia objawów bólowych wykorzystuje się m.in. terapie lodem, NLPZ. Leczenie obejmuje także modyfikację aktywności (zmniejszenie obciążenia treningowego i ograniczenie wzorców ruchowych generujących napięcie i ból) oraz względny odpoczynek od czynności wyłamujących ból w połączeniu z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami. W niektórych przypadkach zasadne może być zastosowanie ortez kolanowych. W leczeniu objawów do poprawy może przyczynić się połączenie leczenia zachowawczego.  

Operacja jest rzadko wskazana w przypadku tego zaburzenia. 

U około 10% pacjentów objawy mogą utrzymywać się > 1-2 lata po osiągnięciu dojrzałości szkieletowej.  

Jeśli chodzi o rodzaj aktywności, zaleca się ograniczenie lub wyeliminowanie biegania, skakania i zmiany kierunku do czasu ustąpienia objawów.  Skuteczne może być ograniczenie aktywności sportowej, a nie jej całkowite zaprzestanie. Na przykład u pacjenta, który w tym samym sezonie uprawia wiele dyscyplin sportowych lub należy do wielu drużyn, skuteczne może być wyeliminowanie jednej z tych drużyn lub dyscyplin sportowych. To pozwoli zmniejszyć aktywność i napięcie występujące przy częstych i nawracających objawach zamiast całkowitego odpoczynku. Decyzja o ograniczeniu aktywności powinna być podejmowana przy uwzględnieniu, krótko- i długoterminowych celów pacjenta-sportowca. Ostatecznie decyzja powinna być podyktowana poziomem odczuwanego bólu.  

Środki zapobiegawcze w przypadku Osgooda-Schlattera obejmują m.in. zalecenie stopniowego zwiększania obciążenia, stosowanie odpowiedniego sprzętu i technik, uwzględnienie programu rozciągania w celu zapewnienia elastyczności ścięgien podkolanowych i mięśnia czworogłowego uda. 

Ćwiczenia w chorobie Osgooda-Schlattera 

W leczeniu choroby Osgooda-Schlattera stosowane są ćwiczenia, mające na celu rozciąganie ścięgien podkolanowych oraz rozciągające i wzmacniające oba mięśnie czworogłowe. Poniżej znajdziesz kilka przykładów. Pamiętaj jednak, aby przed rozpoczęciem ćwiczeń skonsultować się z lekarzem oraz fizjoterapeutą, którzy pomogą dobrać odpowiednie ćwiczenie oraz skontrolują poprawność ich wykonania. Każde ćwiczenie należy wykonywać ostrożnie i w granicach komfortu. Jeśli pojawi się umiarkowany lub silny ból, należy przerwać ćwiczenie i skonsultować się z fizjoterapeutą. Systematyczne wykonywanie odpowiednich ćwiczeń może znacząco poprawić funkcjonowanie kolana i zmniejszyć dolegliwości związane z chorobą Osgooda-Schlattera. 

• Rolowanie przedniej części uda. Rolowanie mięśni przy użyciu wałka piankowego pomaga w redukcji napięcia mięśniowego oraz poprawie elastyczności.   
• Rozciąganie mięśnia czworogłowego uda i ścięgien podkolanowych. Regularne rozciąganie mięśnia czworogłowego uda pomaga zmniejszyć napięcie na przyczepie więzadła rzepki.  Stojąc, przyciągnij piętę do pośladka, trzymając się za kostkę, aby rozciągnąć przód uda. Siedząc na podłodze z wyprostowanymi nogami, sięgnij rękami w kierunku palców stóp, utrzymując plecy prosto. 
• Ćwiczenia izometryczne na wzmocnienie mięśnia czworogłowego bez nadmiernego obciążania stawu kolanowego. Stań plecami do ściany i zsuń się w dół, aż kolana będą zgięte pod kątem prostym. Utrzymaj tę pozycję przez 10-15 sekund, stopniowo wydłużając czas. To ćwiczenie wzmacnia mięśnie czworogłowe. 
• Ćwiczenia ekscentryczne na wzmocnienie mięśnia czworogłowego. Siedząc na krześle, powoli prostuj kolano, a następnie wolno opuszczaj nogę do pozycji wyjściowej.   
• Step-up i step-down na wzmocnienie i poprawę równowagi.    
• Ćwiczenia proprioceptywne. Ćwiczenia na niestabilnej powierzchni, takiej jak Bosu Ball, pomagają w poprawie stabilności dynamicznej oraz propriocepcji kolana.   

Podsumowując, skuteczne leczenie choroby Osgooda-Schlattera wymaga zróżnicowanego podejścia, które łączy modyfikację aktywności, ćwiczenia rozciągające, wzmacniające i techniki rolowania mięśni. Ważne jest także monitorowanie postępów i dostosowywanie terapii w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. 

Co więcej, w niektórych artykułach naukowych zalecane są ćwiczenia stabilizujące tułów, biorąc pod uwagę, że zmniejszona stabilność tułowia jest powiązana ze zwiększonym szczytowym momentem obrotowym w zgięciu kolana w fazie podporu podczas biegu. Dodatkowo zwiększoną stabilność tułowia powiązano z lepszą funkcjonalnością kolana podczas skoków.   

Podsumowanie – choroba Osgooda-Schlattera

Rokowanie w przypadku choroby Osgooda-Schlattera jest zazwyczaj dobre. Większość przypadków ustępuje samoistnie, ale może utrzymywać się nawet przez okres 2 lat. Długoterminowe następstwa występują zazwyczaj, gdy pacjent nie zgłasza się na leczenie lub słabo przestrzega zalecanego leczenia. Ważne jest zatem pozostawanie pod opieką zespołu lekarskiego przez cały okres leczenia choroby, odpowiednie zarządzanie obciążeniem i regularne wykonywanie zaleconych ćwiczeń, aby uniknąć przewlekłych dolegliwości bólowych i potencjalnych komplikacji. Dzięki regularnym ćwiczeniom i odpowiedniej rehabilitacji większość sportowców może wrócić do pełnej aktywności fizycznej bez trwałych problemów. Ważne jest jednak, aby monitorować objawy i unikać nadmiernego obciążenia kolan, aby zapobiec nawrotom bólu. 

Piśmiennictwo

Smith JM, Varacallo M. Osgood-Schlatter Disease. 2023 Aug 4. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 28723024. 

Corbi F, Matas S, Álvarez-Herms J, Sitko S, Baiget E, Reverter-Masia J, López-Laval I. Osgood-Schlatter Disease: Appearance, Diagnosis and Treatment: A Narrative Review. Healthcare (Basel). 2022 May 30;10(6):1011. doi: 10.3390/healthcare10061011. PMID: 35742062; PMCID: PMC9222654. 

James R Gregory,  Osgood-Schlatter Disease. 2024 Jan 25. In: Medscape [Internet] 

Neuhaus C, Appenzeller-Herzog C, Faude O. A systematic review on conservative treatment options for OSGOOD-Schlatter disease. Phys Ther Sport. 2021 May;49:178-187. doi: 10.1016/j.ptsp.2021.03.002. Epub 2021 Mar 9. PMID: 33744766.