Dziś kontynuujemy temat dość powszechnego urazu, dotykającego przeważnie młodych osób pod tytułem zwichnięcie rzepki. Z pierwszej części artykułu (z którym możesz się zapoznać tutaj: Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy i rozpoznanie) dowiesz się, czym jest zwichnięcie rzepki, jakie są objawy oraz metody diagnostyczne, oraz kogo najczęściej dotyka ten uraz i w jakiej sytuacji do takiego zwichnięcia może dojść.
W tej części skupimy się na metodach leczenia. Dowiesz się, jak zachowawczo leczy się zwichnięcie rzepki oraz kiedy należy zastosować leczenie chirurgiczne, a także jak ważne jest, aby leczenie było prowadzone przez wykwalifikowany zespół specjalistów, w skład którego wchodzi m.in. lekarz i fizjoterapeuta. Sportowcy znajdą kilka wskazówek, kiedy i po jakich badaniach możliwy będzie powrót do sportu po doznanym urazie. Zapraszam do przeczytania.
Spis treści
- Leczenie zwichnięcia rzepki
- Leczenie nieoperacyjne zwichnięcia rzepki
- Leczenie operacyjne zwichnięcia rzepki
- Podsumowanie
Leczenie zwichnięcia rzepki
Wiele przypadków zwichnięć po raz pierwszy bez m.in. uszkodzeń stawowych, jest leczonych zachowawczo (nieoperacyjnie). Jednak wskaźnik nawrotu po leczeniu zachowawczym może wynosić od 15 do 44%. Pacjenci z historią co najmniej dwóch zwichnięć mają 50% prawdopodobieństwa wystąpienia nawracających epizodów zwichnięć.
Niezależnie od rodzaju leczenia, powszechnie dużą rolę odgrywa rehabilitacja. Zarówno rehabilitacja nieoperacyjna, jak i pooperacyjna powinna koncentrować się na łagodzeniu bólu i obrzęku, przywracaniu ruchomości oraz włączaniu izolowanych i wielostawowych progresywnych ćwiczeń wzmacniających, ukierunkowanych na biodro i kolano.
Leczenie nieoperacyjne zwichnięcia rzepki
W zależności od tego, czy doszło już do samoistnego nastawienia rzepki, czy nie, może być potrzebne jej nastawienie przez specjalistę. Czytelniku, zwróć uwagę, że samoistnie nie oznacza samodzielnie. Próba samodzielnego nastawienia rzepki w warunkach domowych może wywołać mnóstwo niepożądanych skutków, utrudnić następczą rehabilitację albo w ogóle wykluczyć możliwość nieoperacyjnego leczenia urazu. S
pecjalista, który podejmie się nastawienia, powinien cię przygotować i wyjaśnić, jak będzie przebiegał ten proces, w jakiej pozycji powinieneś się znajdować oraz co będziesz odczuwać. Zadaj wszystkie pytania, które cię nurtują, abyś podszedł do tego procesu spokojnie, co pozwoli na skuteczne zakończenie go.
Po dokonanym nastawieniu powinny zostać wykonane badania obrazowe, aby potwierdzić pomyślne wykonanie zabiegu i ocenić, czy nie doszło do oderwania rzepki lub uszkodzenia chrzęstno-kostnego bocznego kłykcia kości udowej.
Leczenie zachowawcze (nieoperacyjne) jest wskazane w następujących przypadkach:
- pierwsze zwichnięcie
- brak luźnych ciał i uszkodzeń stawów
- brak fragmentów osteochondralnych
- pacjenci z chorobą tkanki łącznej – Ehlers Danlos
Leczenie zachowawcze obejmuje m.in.:
- modyfikację aktywności
- fizjoterapię
- ortezę
- taping rzepki (oklejanie specjalnymi plastrami, których przeznaczeniem jest przede wszystkim złagodzenie bólu, poprawa krążenia, odciążenie mięśni)
Fizjoterapia powinna składać się z kilku etapów, a przejście do każdego kolejnego jest uzależnione m.in. od osiągniętego zakresu ruchu kolana.
Na początku stosowana jest terapia manualna, proste ćwiczenia i rozciąganie. Celem jest wzmocnienie mięśni brzucha, pośladków, mięśni czworogłowych. Wzmocnienie mięśni pośladkowych poprawia zewnętrzną rotację kości udowej, a ćwiczenie mięśni brzucha – stabilizację wewnętrzną. Ważne jest również ćwiczenie równowagi i stabilizacji w celu zwiększenia świadomości ciała i kontroli ruchu.
W kolejnych fazach następuje progresja ćwiczeń, m.in. wykorzystywane są ćwiczenia w łańcuchu zamkniętym, kiedy końcowe ogniwo jest ustabilizowane lub napotyka tak duży opór zewnętrzny, który ogranicza lub nawet uniemożliwia ruch (np. przysiady, wypady).
Leczenie operacyjne zwichnięcia rzepki
Ogólne wskazania do zabiegu operacyjnego obejmują:
- uraz chrzęstno-kostny z ciałem luźnym
- przewlekła niestabilność
- niepowodzenie leczenia niechirurgicznego
Istnieje kilka metod leczenia operacyjnego, np. artroskopowa plastyka niestabilności rzepki, rekonstrukcja więzadła rzepkowo – udowego przyśrodkowego (MPFL) i in.
Porozmawiaj z chirurgiem, aby dowiedzieć się, która z metod będzie właściwa w twoim przypadku i dlaczego. Aktualnie w literaturze zwraca się uwagę na rekonstrukcję więzadła rzepkowo-udowego przyśrodkowego jako skuteczną metodę leczenia, zapobiegającą nawrotom zwichnięć i przynoszącą doskonałe wyniki oraz wysoki wskaźnik powrotu do sportu.
Leczenie operacyjne nie kończy procesu leczenia zwichnięcia rzepki. Niezbędna jest rehabilitacja pooperacyjna, aby przywrócić pełny zakresu ruchu, osiągnąć pełny wyprostu/przeprost, zwiększyć siłę i wytrzymałości mięśni, zdolność do utrzymywania równowagi i kontroli własnego ciała.
Przed powrotem do uprawiania sportu należy wykonać pomiary siły funkcjonalnej i izolowanej kolana, aby określić siłę symetrii nóg oraz wykorzystać pomiary wyników zgłaszane przez pacjenta, aby ocenić postrzeganą przez niego sprawność fizyczną i stabilność stawu rzepkowo-udowego. Decyzję o możliwości powrotu do sportu powinien podjąć specjalista.
Podsumowanie
Zwichnięcie rzepki jest dość powszechne i najlepiej leczy się je w zespole interdyscyplinarnym, w którego skład powinien wchodzić lekarz i fizjoterapeuta, jak również – w przypadku sportowców – ich trenerzy. Wszyscy członkowie zespołu muszą komunikować się między sobą w sprawie wszelkich zmian w stanie pacjenta i muszą prowadzić skrupulatną i dokładną dokumentację medyczną, aby każdy miał dostęp do tych samych zaktualizowanych danych pacjenta. Takie podejście do tego urazu pomoże osiągnąć optymalne wyniki leczenia pacjenta.
Mam nadzieję, że po przeczytaniu artykułu zdobyłeś wiedzę, która utwierdzi cię w przekonaniu, że w przypadku podejrzenia zwichnięcia rzepki (lub jeżeli taka diagnoza została już postawiona) niezbędne jest zwrócenie się po fachową pomoc oraz że poznałeś dostępne opcje leczenia i czynniki, które wpływają na wybór tej lub innej metody. Pamiętaj jednak, że nie ma jednej procedury, która jest odpowiednia dla wszystkich przypadków i leczenie należy dostosować do każdego pacjenta.
Bibliografia
- Wolfe S, Varacallo M, Thomas JD, Carroll JJ, Kahwaji CI. Patellar Instability. 2023 Sep 4. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 29494034.
- Baryeh K, Getachew F. Patella dislocation: an overview. Br J Hosp Med (Lond). 2021 Aug 2;82(8):1-10. doi: 10.12968/hmed.2020.0429. Epub 2021 Aug 4. PMID: 34431342
- Watson R, Sullivan B, Stone AV, Jacobs C, Malone T, Heebner N, Noehren B. Lateral Patellar Dislocation: A Critical Review and Update of Evidence-Based Rehabilitation Practice Guidelines and Expected Outcomes. JBJS Rev. 2022 May 5;10(5). doi: 10.2106/JBJS.RVW.21.00159. PMID: 35748823.
