Choroba Osgooda-Schlattera to dolegliwość, która dotyka młodych sportowców, często w okresie intensywnego wzrostu. Może wywoływać ból i dyskomfort, utrudniając aktywność fizyczną. W naszym artykule przyjrzymy się bliżej tej chorobie, omówimy jej przyczyny, objawy oraz skuteczne metody leczenia i odpowiednie opcje postępowania dostępne dla pacjentów. Po przeczytaniu dowiesz się, jakie symptomy wskazują na tę jednostkę chorobową i kiedy należy zgłosić się do lekarza, a także dlaczego tak ważne jest, aby leczenie choroby Osgooda-Schlattera odbywało się pod nadzorem zespołu medycznego, w skład którego wchodzą lekarze, fizjoterapeuci i trenerzy.  Zachęcamy do lektury, aby zdobyć wiedzę, która pomoże zrozumieć i zarządzać tą dolegliwością, a także kontynuować uprawianie sportu bez przeszkód. 

Spis treści:

1. Czym jest choroba Osgooda-Schlattera? Na czym polega?
2. Kto jest szczególnie narażony na chorobę Osgooda-Schlattera?
3. Choroba kolana Osgooda-Schlattera – przyczyny
4. Objawy choroby Osgooda-Schlattera

 

Czym jest Choroba Osgooda-Schlattera? Na czym polega?

Choroba Osgooda-Schlattera, znana również jako osteochondroza lub jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej, jest częstą przyczyną bólu przedniej części stawu kolanowego u sportowców z niedojrzałym układem kostnym.   

Kto jest szczególnie narażony na chorobę Osgooda-Schlattera? 

Schorzenie to występuje częściej u chłopców i częściej u sportowców uprawiających sporty obejmujące bieganie i skakanie. 

Częstość występowania choroby waha się od 6,8% do 33%, dotykając 1 na 10 nastolatków wysportowanych i zależy od takich czynników, jak stopień rozwoju, dyscyplina sportowa czy obecność programów profilaktycznych.  W 10% przypadków objawy mogą utrzymywać się aż do wieku dorosłego. Ponadto około 20% – 30% wszystkich przypadków ma charakter obustronny. 

Wśród czynników ryzyka wyróżnia się: 

• płeć męską; 
• wiek: chłopcy 12-15 lat, dziewczęta 8-12 lat. Początek choroby zbiega się z okresem szybkiego wzrostu. U młodzieży w wieku od 12 do 15 lat częstość występowania choroby Osgooda Schlattera wynosi 9,8% (11,4% u mężczyzn i 8,3% u kobiet). Objawy występują obustronnie u 20–30% pacjentów.   
• nagły wzrost szkieletu; 
• uprawianie sportu. W literaturze naukowej wskazuje się na częstość występowania tej jednostki chorobowej na poziomie 13% (inni autorzy – 21%) wśród młodzieży uprawiającej sport i 6,7% (inni autorzy – 4,5%) wśród młodzieży nieuprawiającej.   Dotychczasowe ustalenia wydają się zatem wskazywać, że zapadalność na tę chorobę jest większa wśród młodzieży uprawiającej sport. 
• rodzaj uprawianego sportu. Choroba Osgood-Schlattera jest patologią stawu kolanowego występującą najczęściej wśród dorastających piłkarzy i stanowi 13,6% wszystkich patologii stawu kolanowego u piłkarzy w wieku od 12 do 15 lat. Stwierdzono je również u osób uprawiających inne sporty, takie jak koszykówka, gimnastyka sportowa, siatkówka, karate, taekwondo, baseball i bieganie.   

Choroba kolana Osgooda-Schlattera – przyczyny 

Pojawienie się choroby Osgooda-Schlattera uznaje się za wieloczynnikowe. 

• Czynniki mechaniczne: większość naukowców uważa, że ​​główną przyczyną jest przeciążenie – utrzymujący się naciąg ścięgna rzepki oraz powtarzające się naprężenia spowodowane silnym i gwałtownym naciągnięciem mięśnia i ścięgna rzepki przyłożonego do chrząstki odbytowej guza przedniego kości piszczelowej, a także zmiany, które zdarzają się podczas zrywu wzrostu.  Pojawienie się choroby Osgooda-Schlattera może być spowodowane czynnikami związanymi z zarządzaniem obciążeniami treningowymi, takimi jak poziom intensywności podczas wysiłku fizycznego, objętość treningów, pewne wzorce ruchowe. 
• Czynniki morfologiczne: wzrost, masa ciała, wskaźnik masy ciała (BMI), utrata elastyczności, współistniejące koślawość kolan i pronacja stopy oraz boczne wady rzepkowo-udowe.   
• Czynniki środowiskowe: w niektórych artykułach naukowych podkreśla się, że zapadalność na tę chorobę jest większa w przypadku niedoboru witaminy D, szczególnie w krajach o niewielkiej liczbie godzin nasłonecznienia oraz zimą. Autorzy jednego z badań naukowych wskazują, że objawy choroby ustąpiły , gdy dzieci z chorobą Osgooda-Schlattera i niedoborem witaminy D przyjmowały suplement. Stąd za zasadne uznać należy przeprowadzenie u pacjentów lub osób, znajdujących się w grupie ryzyka, badań, oceniających poziom witaminy D.  
• Czynniki psychologiczne: zapewnienie pewności siebie i edukacja wydają się kluczowymi elementami skutecznego leczenia, zarządzania i powrotu do zdrowia. Czasami długi czas trwania objawów choroby może mieć wpływ na sposób, w jaki pacjenci postrzegają uraz i powrót do zdrowia. W większości dyscyplin sportowych wiadomo, że długotrwałe kontuzje, podczas których pacjent odczuwa ból, powodują pogorszenie snu, wzrost lęku i obniżony nastrój, szczególnie wśród młodych sportowców. Dlatego niezbędne jest wsparcie rodziny i pracowników służby zdrowia opiekujących się sportowcem.   

Objawy choroby Osgooda-Schlattera

Choroba Osgooda-Schlattera najczęściej charakteryzuje się atraumatycznym (bez poprzedniego urazu) początkiem bólu w przedniej części stawu kolanowego z tkliwością w okolicy guzowatości kości piszczelowej z obrzękiem lub bez, który może być jednostronny lub obustronny.   

Ból zwykle ustępuje po odpoczynku w ciągu kilku minut lub godzin po zaprzestaniu aktywności lub uprawiania sportu. Ból nasila się zwłaszcza podczas biegania, skakania, bezpośredniego urazu kolana, klęczenia i przysiadu.    

Piśmiennictwo

Smith JM, Varacallo M. Osgood-Schlatter Disease. 2023 Aug 4. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 28723024. 

Corbi F, Matas S, Álvarez-Herms J, Sitko S, Baiget E, Reverter-Masia J, López-Laval I. Osgood-Schlatter Disease: Appearance, Diagnosis and Treatment: A Narrative Review. Healthcare (Basel). 2022 May 30;10(6):1011. doi: 10.3390/healthcare10061011. PMID: 35742062; PMCID: PMC9222654. 

James R Gregory,  Osgood-Schlatter Disease. 2024 Jan 25. In: Medscape [Internet] 

Neuhaus C, Appenzeller-Herzog C, Faude O. A systematic review on conservative treatment options for OSGOOD-Schlatter disease. Phys Ther Sport. 2021 May;49:178-187. doi: 10.1016/j.ptsp.2021.03.002. Epub 2021 Mar 9. PMID: 33744766.