Korzystanie z maty z kolcami jako narzędzia do akupresury to popularny sposób na rozluźnienie napięcia mięśni i redukcji stresu. Dowiedz się, na czym polega działanie maty do akupresury, kto może z niej korzystać, jakie są przeciwwskazania do jej stosowania, jakich efektów i ewentualnych skutków ubocznych należy się spodziewać. Poznaj opinie lekarza i fizjoterapeuty oraz wyniki badań naukowych w tym zakresie.
Spis treści:
- Jak działa mata z kolcami?
- Jakie korzyści daje mata do akupresury?
- Komu polecane są maty akupresurowe?
- Jak prawidłowo używać maty do akupresury?
- Jak się ułożyć na macie do akupresury?
- Przeciwwskazania do stosowania maty do akupresury
- Skutki uboczne używania maty do akupresury
- FAQ: Mata do akupresury – często zadawane pytania
- Zakończenie
Jak działa mata z kolcami?
Akupresura to nieinwazyjna technika (czyli niewymagająca nakłuwania skóry ani zabiegów chirurgicznych), wywodząca się z Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Polega na wywieraniu nacisku palcami lub specjalnymi narzędziami na określone punkty ciała (w zależności od tego, jaki efekt chcemy uzyskać). Badania naukowe potwierdzają skuteczność akupresury w łagodzeniu różnych rodzajów bólu u osób z różnych grup wiekowych i zdrowotnych.
Mata z kolcami jest właśnie takim specjalnym narzędziem, które może być skutecznie i – przy zachowaniu reguł ostrożności – bezpiecznie wykorzystywane do akupresury. Zwykle składa się ona z ostrych, ale nie przebijających skóry plastikowych igieł, umieszczonych na podkładzie. Podczas sesji użytkownik przyjmuje odpowiednią pozycję (najczęściej leżącą), tak aby wybraną częścią ciała opierać się o kolce.
Dokładny mechanizm działania maty z kolcami nie jest do końca jasny, ale w literaturze medycznej najczęściej jest opisywany w ten sposób: mechaniczna stymulacja skóry (ucisk igieł) zwiększa miejscowe mikrokrążenie krwi (czyli przepływ krwi w drobnych naczyniach krwionośnych) i polepsza procesy metabolizmu tkankowego poprzez aktywne dostarczanie tlenu do komórek i jednocześnie usuwanie dwutlenku węgla.
W ten sposób zmniejsza stężenie cytokin prozapalnych w organizmie (substancji zdolnych do zapoczątkowywania i stymulowania stanu zapalnego w organizmie – zobacz: Cytokiny prozapalne – czym są i jaka jest ich rola w organizmie?
Taka stymulacja prawdopodobnie aktywuje mechanoreceptory skóry (czujniki dotyku w skórze), a nawet nocyceptory (receptory bólu). Wpływa to na przekazywanie i przetwarzanie informacji sensorycznej na poziomie rdzeniowym i w strukturach mózgu – co może osłabiać odczuwanie bólu, zmieniać sposób jego odbioru.
Mechaniczna stymulacja skóry, tkanki podskórnej i mięśni, wywołana działaniem maty z kolcami, jest podobna do efektów uzyskiwanych w innych terapiach manualnych i fizykalnych medycyny komplementarnej i alternatywnej (na przykład bańki chińskie).
Naukowcy również wskazują, że inny możliwy mechanizm działania, który można przypisać macie do akupresury, jest związany z uwalnianiem endorfin do krwiobiegu. Rzeczywiście, wykazano, że różne rodzaje stymulacji skóry wyzwalają uwalnianie tych mediatorów, które wywierają działanie chroniące przed stresem i bólem.
Jakie korzyści daje mata do akupresury?
Przeglądy badań naukowych oraz opinie lekarzy dotyczące akupresury potwierdzają znaczący jej wpływ na szereg czynników i poprawę wielu aspektów:
- redukcja stresu – regularne stosowanie maty do akupresury zmniejsza odczuwanie stresu oraz bólu (napięciowego). Przy czym zależność ta działa w obie strony: u osób na ogół wolnych od bólu, przejawiających zwiększone napięcie mięśni ramion, szyi i twarzy w odpowiedzi na stres korzystanie z maty z kolcami w celu redukcji stresu powinno wywołać pozytywny efekt również w zakresie napięcia mięśniowego. I odwrotnie –zmniejszenie napięcia mięśniowego w wyniku korzystania z maty z kolcami ułatwi redukcję stresu.
- poprawa jakości snu – badania wskazują, że korzystanie z maty do akupresury łagodzi zmęczenie i zmniejsza bezsenność;
- zmniejszenie bólu i poprawa funkcji szyi i dolnej części pleców. Na uwagę zasługuje badanie dotyczące wpływu korzystania z maty do akupresury przez pacjentów z przewlekłym bólem szyi lub krzyża przez okres dwóch tygodni. Stwierdzono znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych. W innym badaniu Kjellgren i in. przeanalizowali wpływ 15-minutowego codziennego odpoczynku przez trzy tygodnie na macie z kolcami u pacjentów z bólem szyi lub krzyża. Stwierdzono znaczne zmniejszenie intensywności odczuwanego bólu.
- zmniejszenie bólu głowy. Wyniki badania naukowego wykazały, że 1 miesiąc leczenia akupresurą jest skuteczniejszy niż 1 miesiąc leczenia zwiotczającego mięśnie u pacjentów cierpiących na przewlekły ból głowy. Pozytywne efekty utrzymują się jeszcze przez 6 miesięcy.
- zmniejszenie ogólnej wrażliwość na ból. Mechaniczna stymulacja skóry, tkanki podskórnej i mięśni, wywołana działaniem maty z kolcami, zmienia sposób odbierania i postrzegania bólu przez mózg.
- skuteczność w leczeniu dolegliwości przewodu pokarmowego (np. zaparcia). Jednak podłoże tych dolegliwości powinno zostać wstępnie określone przez lekarza, gdyż w niektórych przypadkach akupresura może być przeciwwskazana.
- zmniejszenie bólu związanego z bolesnym miesiączkowaniem.
W wielu przypadkach akupresura jest zalecana jako samodzielna metoda lub w połączeniu z innymi formami terapii – na przykład z treningiem, terapią manualną czy masażem. Na uwagę zasługuje badanie włoskich naukowców (Frizziero i wsp.), w którym analizowano skuteczność połączenia ćwiczeń terapeutycznych z matą do akupresury u pacjentów z przewlekłym bólem krzyża. Wszyscy uczestnicy przeszli specjalny program rehabilitacji – początkowo obejmujący 10 sesji ćwiczeń, wykonywanych pod nadzorem specjalisty, a następnie kontynuowany w formie ćwiczeń domowych przez 6 miesięcy. Dodatkowo, pacjenci z grupy eksperymentalnej korzystali z maty do akupresury przez 60 minut dziennie. Wyniki pokazały poprawę w obu grupach, jeśli chodzi o odczuwanie bólu, sprawność i jakość życia. Natomiast, wśród pacjentów w grupie z matą odnotowano większe zmniejszenie subiektywnego odczuwania bólu, co potwierdziło, że mata do akupresury zapewniła pacjentom dodatkowe korzyści w łagodzeniu bólu.
| W ocenie Jakuba Jabłońskiego, specjalisty ortopedy-traumatologa, kierownika medycznego ALAB clinic, mata akupresurowa może być dobrym elementem wspomagającym leczenie w warunkach domowych. Jej użycie należy skonsultować z lekarzem lub fizjoterapeutą by w pełni wykorzystać potencjalne korzyści bez szkody dla zdrowia. |
Komu polecane są maty akupresurowe?
Mata z kolcami może przynieść korzyści szerokiemu gronu osób. Ogólnie przyjmuje się, że – z wyjątkiem dzieci i kobiet w ciąży – jeśli nie masz otwartych ran, zachowane jest prawidłowe czucie w całym ciele i kończynach, skóra jest zdrowa, a dodatkowo nie występują choroby wymieniane w przeciwwskazaniach, to korzystanie z maty nie powinno zaszkodzić.
Dla zwiększenia efektywności i bezpieczeństwa warto jednak przed pierwszym użyciem skonsultować się ze specjalistą oraz wykonać podstawowe badania potwierdzające brak przeciwwskazań.
Ze względu na swoje właściwości relaksacyjne mata jest szczególnie zalecana osobom prowadzącym siedzący, mało aktywny tryb życia, doświadczającym stresu oraz bólów napięciowych. Natomiast w przypadku chęci leczenia konkretnych dolegliwości, konieczne jest wcześniejsze postawienie diagnozy i dobranie odpowiedniej metody terapeutycznej.
Chcesz sprawdzić swój stan zdrowia? W ALAB sport znajdziesz pakiet badań dla sportowców:
Jak prawidłowo używać maty do akupresury?
Aby osiągnąć optymalne efekty z maty do akupresury, należy zwrócić uwagę na:
- odpowiednią pozycję ciała (w tym sposób jej przyjęcia i ewentualną zmianę),
- czas trwania sesji,
- stopniową progresję,
- świadomość potencjalnych skutków ubocznych i sygnałów alarmowych.
Obowiązkowo należy zapoznać się ze wskazówkami producenta maty, która jest wykorzystywana.
Ważne jest konsekwentne używanie maty – dobre efekty są osiągane po regularnym jej stosowaniu (np. 2-3 razy w tygodniu).
Szczególnie na początku warto ustawić minutnik, aby móc monitorować czas korzystania z maty do akupresury. Początkowo sesja może trwać 5-10 minut. Z czasem, po przyzwyczajeniu się do maty, można ustawić minutnik na 20 minut. Nie zaleca się jednak używania maty przez ponad 40 minut w trakcie jednej sesji.
Jak się ułożyć na macie do akupresury?
- Wybierz miejsce do położenia maty. Początkujący często używają maty do akupresury rozłożonej na łóżku lub sofie. Średnio-zaawansowani i doświadczeni użytkownicy mogą przenieść swoje maty na podłogę, ewentualnie podkładając pod nią matę do jogi, koc lub ręcznik.
- Wybierz odpowiednie ubrania. Noszenie lekkiej koszuli lub umieszczanie cienkiego materiału na kolcach może pomóc na początku przyzwyczaić ciało do dotyku kolców maty.
- Połóż matę poziomo.
- Najpierw usiądź na macie, pozwalając, aby dolna część pleców i pośladki przylegały blisko kolców. Aby zapewnić kontakt z dolnym odcinkiem pleców, możesz ugiąć nogi i postawić stopy płasko na podłodze. Możesz pozostać w pozycji siedzącej albo przejść do pozycji leżącej na plecach lub na brzuchu — w zależności od tego, jakich rezultatów chcesz osiągnąć (np. leżenie na plecach będzie przydatne w przypadku napięcia mięśni odcinka lędźwiowo-krzyżowego, a leżenie na brzuchu — w razie napięcia mięśni brzucha lub bioder).
- Połóż się powoli. Rozłóż ciężar ciała równomiernie na całej powierzchni maty.
- Ostrożnie zmieniaj swoją pozycję. Nie skręcaj ani nie przesuwaj się po macie, aby uniknąć zadrapań skóry. Jeżeli potrzebujesz się przestawić lub ułożyć wygodniej, zrób to bardzo powoli.
- Unikaj gwałtownego wstawania.
Przeciwwskazania do stosowania maty do akupresury
Przed wykorzystaniem maty do akupresury należy zapoznać się z listą przeciwwskazań i w razie najmniejszych wątpliwości skonsultować się ze specjalistą i wykonać odpowiednie badania.
Korzystanie z maty do akupresury nie jest wskazane w następujących przypadkach:
- wszelkie problemy skórne, takie jak: obecność otwartych ran, siniaków, żylaków, kurzajek, dużych znamion, oparzeń słonecznych czy nadwrażliwości skóry — szczególnie na obszarach kontaktu z kolcami maty;
- ostre choroby skóry, np. zapalenie skóry, ciężka egzema, łuszczyca, duże brodawki — szczególnie na obszarach kontaktu z kolcami maty;
- nadwrażliwość czuciowa;
- obrzęknięte obszary ciała;
- osteoporoza;
- choroba nowotworowa;
- cukrzyca;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- ciąża;
- choroby serca i układu krążenia;
- niskie ciśnienie krwi (hypotonia);
- obecność rozrusznika serca;
- problemy z krzepliwością krwi (np. hemofilia, przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych);
- zakrzepica i zakrzepowe zapalenie żył;
- padaczka;
- gorączka lub choroba bakteryjna/wirusowa.
Niektóre przeciwwskazania mają charakter względny (w pewnych przypadkach mimo ich obecności specjalista może zalecić korzystanie z maty do akupresury).
Skutki uboczne używania maty do akupresury
Większość niebezpiecznych skutków ubocznych lub potencjalnych zagrożeń związanych z matami do akupresury jest związana z kolcami, ponieważ są to podstawowe elementy, które mają bezpośredni kontakt ze skórą. Niektóre skutki uboczne są uznawane za łagodne i przemijające, wynikające z samych zasad działania maty: dyskomfort, zaczerwienienie skóry przed przyzwyczajeniem i rozgrzaniem ciała, lekkie podrażnienie.
W przypadku używania maty niskiej jakości lub niezachowania zasad higieny i zasad bezpieczeństwa narażamy nasze ciało na poważne zdrowotne konsekwencje:
- Infekcja: Niehigieniczne lub zanieczyszczone kolce mogą wprowadzać bakterie lub inne patogeny do skóry. Dlatego przeciwwskazane jest korzystanie z maty przez osoby mające m.in. otwarte rany.
- Reakcje alergiczne: Niektórzy mogą być wrażliwi lub uczuleni na materiały użyte do wykonania kolców. Może to spowodować reakcje alergiczne np. wysypkę.
- Uszkodzenia ciała: jeśli kolce są rozmieszczone w sposób nieregularny lub różnią się wysokością, mogą powodować nadmierny nacisk na tkanki i struktury podskórne, co w konsekwencji może prowadzić do podrażnień, mikrourazów, a w skrajnych przypadkach do uszkodzenia tkanek głębszych lub naruszenia narządów wewnętrznych.
- Nowy ból/dolegliwości (np. zaburzenie czucia) lub nasilenie istniejących. Wówczas należy niezwłocznie zaprzestać korzystanie z maty i zwrócić się do lekarza.
- Bolesność i zawroty głowy, omdlenia. Zwykle są to reakcje przejściowe, związane z przyzwyczajeniem się organizmu, jednak gdy występują regularnie, nasilają się lub utrzymują się przez kilka dni, wymagają konsultacji lekarskiej.
FAQ: Mata do akupresury – często zadawane pytania
Osoby początkujące: 5-10 minut
Osoby średniozaawansowane: ok. 20 minut
Osoby zaawansowane: do 40 minut.
Ból nie powinien być ostry ani trudny do wytrzymania – wówczas należy przerwać sesję niezależnie od czasu jej trwania.
Łagodne, przemijające problemy skórne spowodowane przyzwyczajaniem się ciała do maty (zaczerwienienie, podrażnienie, otarcia), poważniejsze objawy wymagające przerwania sesji i wyjaśnienia ich podłoża: szczypanie, swędzenie, zranienie, ogólny dyskomfort, reakcje alergiczne, nasilenie istniejących dolegliwości lub pojawienie się nowych dolegliwości bólowych (np. bólu głowy, mrowienie).
Bezwzględne przeciwwskazania obejmują m.in.: otwarte rany i ostre choroby skóry, zakrzepicę i zapalenie żył, choroby nowotworowe, ciążę, rozrusznik serca lub inne implanty elektroniczne, padaczkę, gorączkę oraz aktywne infekcje.
Jest również szereg innych przeciwwskazań, dlatego przed rozpoczęciem korzystania z maty, należy zapoznać się ze wskazówkami producenta, a w razie obecności chorób, szczególnie w fazie aktywnej lub przewlekłej, – skonsultować się ze specjalistą.
Tak, ale ważne jest zidentyfikowania podłoża tych dolegliwości. Jest to pozycja, która może być przydatna dla osób z bólami brzucha, cierpiących na niestrawność lub wzdęcia. Leżenie na brzuchu aktywuje mięśnie brzucha i tułowia i może rozluźnić te mięśnie – pobudza perystaltykę jelit. Mata natomiast w wielu przypadkach jest przeciwwskazana dla osób z chorobami przewodu pokarmowego lub stanami zapalnymi w jamie brzusznej
Brak jest jednoznacznych badań potwierdzających, że maty do akupresury bezpośrednio obniżają ciśnienie krwi. Istnieją natomiast dowody, że klasyczna akupresura stosowana w określonych punktach (np. Taichong LR3) może pomagać w niefarmakologicznym leczeniu nadciśnienia. Mata nie działa jednak tak punktowo.
Eksperci natomiast twierdzą, że podczas korzystania z maty do akupresury kolce stymulują krążenie krwi, co może wywołać uczucie relaksu i zmniejszenia napięcia, co może mieć wpływ na poziom ciśnienia. Spadek poziomu ciśnienia jest również wskazywany przez producentów jako działanie niepożądane dla osób z niskim ciśnieniem krwi na co dzień.
Z uwagi na brak jednoznacznych dowodów oraz możliwe ryzyko, osoby z zaburzeniami ciśnienia krwi powinny skonsultować się ze specjalistą przed rozpoczęciem korzystania z maty.
Może pomóc, ale nie zastąpi diagnozy i zaleceń specjalisty.
W 2003 roku przeprowadzono randomizowane, kontrolowane badanie kliniczne w centrum medycznym na południowym Tajwanie. Dwudziestu ośmiu pacjentów cierpiących na przewlekły ból głowy zostało losowo przydzielonych do grupy akupresury lub grupy leków zwiotczających mięśnie. Badanie wykazało, że 1 miesiąc leczenia akupresurą jest skuteczniejszy niż 1 miesiąc leczenia zwiotczającego mięśnie. Nadto pozytywne efekty utrzymują się przez 6 miesięcy po sesjach akupresury.
Mata do akupresury nie działa jednak tak precyzyjnie jak klasyczna akupresura. Głównie obniża napięcie mięśniowe, ale u części osób takie działanie maty może przynieść ulgę w przypadku bólów głowy.
Zakończenie
Badania potwierdzają, że zastosowanie maty do akupresury sprzyjają łagodzeniu wielu rodzajów bólu, rozluźnieniu mięśni oraz stanowi formę relaksu fizycznego i psychicznego. Przy braku przeciwwskazań, używaniu maty dobrej jakości oraz zachowaniu środków ostrożności, korzystanie z maty z kolcami uznaje się za bezpieczne (najczęściej występuje jedynie chwilowy dyskomfort, zaczerwienienie skóry, który zmniejszają się z czasem).
Korzystać z maty z kolcami należy rozsądnie i z umiarem. Zacznij od przeprowadzenia kompleksowych badań, które pomogą zweryfikować, czy nie posiadasz przeciwwskazań do korzystania z niej (np. Choroby kardiologiczne i układ krzepnięcia). Postępuj zgodnie z instrukcjami producenta maty, a także słuchaj sygnałów własnego ciała. Należy pamiętać, że korzystanie z maty do akupresury nie zastępuje leczenia medycznego, choć może pomóc się rozluźnić i w niektórych przypadkach skutecznie go wesprzeć.
Bibliografia:
1. Kisker J, Schöne B. Regular use of acupressure mats reduces perceived stress at subjective but not psychophysiological levels: Insights from a three-week relaxation training. Appl Psychol Health Well Being. 2024 Feb;16(1):338-355. doi: 10.1111/aphw.12490. Epub 2023 Sep 16. PMID: 37715543.
2. Frizziero, A.; Finotti, P.; Scala, C.L.; Morone, G.; Piran, G.; Masiero, S. Skuteczność maty do akupresury w połączeniu z ćwiczeniami terapeutycznymi w leczeniu przewlekłego bólu krzyża: prospektywne randomizowane badanie kontrolowane. Appl. Sci. 2021, 11, 5211. https://doi.org/10.3390/app11115211
3. Zubaidah, Z., Maria, I., Rusdiana, R., Pusparina, I., & Norfitri, R. (2021). The Effectiveness of Acupressure Therapy in Lowering Blood Pressure in Patients with Hypertension. Indonesian Journal of Community Health Nursing, 6(1), 33–36. https://doi.org/10.20473/ijchn.v6i1.26659
4. Lisa Li-Chen Hsieh ( & ), Horng-Huei Liou ( & ), Liang-Huei Lee (), Tony Hsiu-Hsi Chen ( &), and Amy Ming-Fang Yen, Effect of Acupressure and Trigger Points in Treating Headache: A Randomized Controlled Trial, The American Journal of Chinese Medicine 2010 38:01, 1-14
