Nadciśnienie to przewlekła choroba, która może stanowić ograniczenie i przeciwwskazanie do niektórych aktywności fizycznych. Mimo tego badania pokazują, że dobrze dobrane i regularne ćwiczenia pomagają w normalizacji ciśnienia tętniczego. Dodatkowo mogą sprzyjać farmakoterapii i ograniczyć ryzyko powikłań. Z tego artykułu dowiesz się, jaki sport wybrać mierząc się każdego dnia z nadciśnieniem!
Spis treści
- Nadciśnienie tętnicze – co to za choroba i czym się objawia?
- Sport a nadciśnienie – czy choroba wyklucza aktywność fizyczną?
- Czy warto ćwiczyć przy nadciśnieniu tętniczym?
- Czynniki warunkujące dobór sportu u pacjentów z nadciśnieniem
- Aktywność fizyczna dla osób z nadciśnieniem
Nadciśnienie tętnicze – co to za choroba i czym się objawia?
Nadciśnienie tętnicze, inaczej hipertensja, to choroba układu sercowo-naczyniowego. Towarzyszy jej podwyższone ciśnienie tętnicze spoczynkowe — skurczowe i rozkurczowe. Nadciśnienie tętnicze jest najczęściej bezobjawowe, jednak czasami mogą wystąpić objawy kliniczne takie jak:
- pulsujący ból głowy, szum w uszach,
- zaburzenia widzenia,
- łatwe męczenie się,
- zaburzenia snu,
- bóle w klatce piersiowej.
Nasilenie objawów nadciśnienia jest zależne od stylu życia pacjenta, np. prowadzenia diety niskosodowej i aktywności fizycznej dostosowanej do możliwości. Istotny jest również przyjęty schemat leczenia i jego przestrzeganie, na co składa się regularne stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych (hipotensyjnych) o stałej porze, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Sport a nadciśnienie – czy choroba wyklucza aktywność fizyczną?
Zależnie od stanu pacjenta, nadciśnienie może stanowić przeciwwskazanie lub ograniczenie dla niektórych aktywności sportowych.
Jaki warunek musisz spełnić, by zacząć trenować z nadciśnieniem? Najważniejsza jest właściwa diagnoza oraz odpowiednio kontrolowane ciśnienie tętnicze. Wartości ciśnienia spoczynkowego powinny wynosić nie więcej niż:
- 140/90 mmHg – u osób z nadciśnieniem bez dodatkowych obciążeń,
- 130/80 mmHg – u pacjentów z nadciśnieniem, któremu towarzyszą inne schorzenia, np. cukrzyca, zawał mięśnia sercowego lub udar w wywiadzie, dysfunkcja nerek, białkomocz.
Warto wiedzieć:
Wzrost ciśnienia tętniczego w przypadku osób z nadciśnieniem jest szybszy niż u osób zdrowych. Zjawisko to określa się mianem reakcji hipertensyjnej organizmu na wysiłek fizyczny.
Czy warto ćwiczyć przy nadciśnieniu tętniczym?
Regularna aktywność fizyczna u pacjentów z nadciśnieniem przynosi szereg korzyści. Są związane z normalizacją ciśnienia, np. poprawą wartości spoczynkowych mimo obecnej hipertensji. Jakie mechanizmy fizjologiczne i adaptacyjne odpowiadają za lepszą regulację ciśnienia? Istotne są takie czynniki jak:
- spadek oporu naczyniowego, wzrost elastyczności i zdolności relaksacyjne tętnic, wynikające ze wzmożonej produkcji endogennego czynnika wazodylatacyjnego (np. tlenek azotu);
- obniżenie aktywności układu RAA (renina-angiotensyna-aldosteron), gęstości receptorów adrenergicznych beta oraz poziomu katecholamin;
- zmiana w zakresie czułości baroreceptorów (obniżenie);
- poprawa wartości lipidogramu (obniżenie stężenia frakcji LDL i trójglicerydów, podwyższenie stężenia frakcji HDL, poprawa stosunku HDL do LDL).
Regularna aktywność wpływa również pośrednio na poprawę wartości ciśnienia spoczynkowego. Jest to związane z poprawą wrażliwości tkanek na insulinę w hiperinsulinemii, a także z redukcją masy ciała.
Czynniki warunkujące dobór sportu u pacjentów z nadciśnieniem
Dobór dyscypliny sportowej i aktywności fizycznej u pacjentów z nadciśnieniem jest zależny od kilku parametrów.
W kwalifikacji osób z hipertensją do regularnych ćwiczeń znaczenie mają:
- rodzaj nadciśnienia i jego stopień np. nadciśnienie pierwotne lub wtórne, niekontrolowane lub kontrolowane,
- ryzyko schorzeń sercowo-naczyniowych (umiarkowane, wysokie, b. wysokie),
- obecność powikłań narządowych np. przerost lewej komory, blaszki miażdżycowe w dużych naczyniach.
Dobór dyscypliny, a także kwalifikacja pacjenta z nadciśnieniem do sportu opiera się między innymi na wynikach testu wysiłkowego i badania echokardiograficznego. Wyjątek może stanowić planowana aktywność o lekkiej lub umiarkowanej aktywności przy dobrze kontrolowanym ciśnieniu.
Aktywność fizyczna dla osób z nadciśnieniem
Aktywność fizyczna u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym powinna cechować się lekkim lub umiarkowanym wysiłkiem. Może ona trwać 30 minut i być powtarzana 4 — 7 razy w tygodniu. To przede wszystkim aktywności wytrzymałościowe i aerobowe, np. marsz, trucht, pływanie. Uzupełniająco osoba z nadciśnieniem może wykonywać ćwiczenia oporowe 2-3 razy w tygodniu z wykorzystaniem np. taśmy oporowej lub ciężaru ciała.
Bieganie a nadciśnienie
Nie każdy rodzaj biegu jest odpowiedni dla osób z nadciśnieniem. Zalecane są biegi na krótkie dystanse, marszobiegi czy trucht. Należy za to unikać sprintu. Zależnie od kondycji, wieku i wartości ciśnienia, niektórzy pacjenci mogą kwalifikować się do biegów na długie dystanse.
Nadciśnienie i jazda na rowerze
To jedna z aktywności wytrzymałościowych, którą warto wprowadzić w przypadku nadciśnienia tętniczego. W czasie jazdy na rowerze można łatwo kontrolować intensywność ćwiczeń (podobnie jak w przypadku biegania). Ułatwieniem dla wielu pacjentów jest rower z przerzutkami lub rower stacjonarny.
Nadciśnienie a siłownia – przeciwwskazania
Osoby z nadciśnieniem nie powinny sięgać po klasyczną aktywność siłową i kulturystyczną. Podnoszenie ciężarów wywołuje silny efekt presyjny i skupia się na izometrycznej pracy mięśni. Może to prowadzić do niekorzystnych warunków zaopatrywania mięśni w tlen, a także wzrostu ciśnienia na skutek rosnącego oporu naczyniowego.
Nadciśnienie jest przewlekłym schorzeniem, które stanowi ograniczenie, ale nie przeciwwskazanie do uprawiania sportów. Warto zainteresować się aktywnością fizyczną dostosowaną do wieku, kondycji i stanu zdrowia. Dlaczego? Regularne ćwiczenia wytrzymałościowe i aerobowe pomogą Ci w procesie leczenia nadciśnienia, ponieważ wspomagają normalizowanie wartości ciśnienia tętniczego.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Piśmiennictwo
- Jegier, A. (2012) Wybrane zagadnienia medycyny sportowej. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie
- https://www.mp.pl/pacjent/dieta/sport/115125,trening-zdrowotny-a-nadcisnienie-tetnicze (dostęp 21.05.2024)
- https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/lista/61862,mam-nadcisnienie-czy-moge-chodzic-na-silownie (dostęp 21.05.2024)
