Wielu pacjentów z astmą ogranicza wysiłek fizyczny ze względu na ryzyko napadu choroby. Zatem, czy z tą chorobą można uprawiać sport? Warto wiedzieć, że chorując na astmę, nie jesteś skazany na bezruch i bezczynność. Sprawdź, jak odpowiednio przygotować się do uprawiania sportu i regularnej aktywności fizycznej mimo astmy.
Spis treści:
- Jakie są objawy astmy?
- Ćwiczenia przy astmie – korzyści
- Czy z astmą można intensywnie uprawiać sport?
- Astma oskrzelowa a sport – na co zwrócić uwagę?
Jakie są objawy astmy?
Astma to przewlekła choroba układu oddechowego. Towarzyszy jej szereg objawów związanych z utrudnionym oddychaniem. Na jakie objawy skarży się astmatyk? To m.in.:
- duszność wydechowa odczuwalna jako ściskanie w klatce piersiowej (mija samoistnie lub z pomocą leków wziewnych),
- napadowy kaszel z dusznością,
- obustronne świsty i furczenia nad polami płucnymi,
- wydłużony wydech.
Pamiętaj, że…
wpływ treningu fizycznego na organizm przy astmie jest mniej obciążający niż w przypadku chorób układu krążenia lub narządów ruchu. Wysiłek fizyczny jest postępowaniem wspomagającym leczenie astmy.
Ćwiczenia przy astmie – korzyści
Część pacjentów może mylnie uznawać, że sport jest przeciwwskazany u chorych na astmę. Osoby dorosłe i dzieci zmagające się z nią powinny podejmować ćwiczenia fizyczne. W czym pomaga regularny wysiłek fizyczny? Istotne jest wsparcie:
- wydolności oddechowej, co zwiększa tolerancję wysiłku fizycznego, a także poprawia wyniki spirometrii (np. PEF – szczytowy przepływ wydechowy, FEV1 – nasilona pierwszosekundowa objętość wydechowa),
- funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego,
- w redukcji markerów stanu zapalnego (takich jak IL-4 i IL-6, TNF-alfa).
Pamiętaj, że…
należy zrezygnować z ćwiczeń w przypadku pojawienia się świszczącego oddechu, nasilonych objawów, a także gdy wyniki spirometrii wskazują na istotne pogorszenie czynności układu oddechowego.
Czy z astmą można intensywnie uprawiać sport?
Astma może stanowić przeszkodę w regularnej aktywności. Mimo wszystko ćwiczenia są jedną z metod wspierających stan zdrowia i dobrostan psychiczny. Planując aktywność fizyczną, warto odbyć konsultację z lekarzem, który pomoże dobrać taką dyscyplinę sportu, która będzie dopasowana do:
- możliwości fizycznych pacjenta i wieku,
- chorób współtowarzyszących (np. zwyrodnienia stawowe, niewydolność serca).
Pamiętaj, że…
astma oskrzelowa nie stanowi jedynego ograniczenia w uprawianiu sportu!
Leki stosowane przed treningiem
Kluczem w ograniczeniu ryzyka zaostrzeń jest regularne przyjmowanie zaleconych przez pulmonologa leków, np. wziewnych sterydów, a także doustnych leków przeciwleukotrienowych (montelukast). Oprócz tego lekarze zalecają stosowanie szybko działających beta-2 mimetyków wziewnych (SABA-fenoterol, salbutamol) przed planowanym wysiłkiem. Zabieg ten ogranicza ryzyko duszności, a także poprawia wydolność wysiłkową.
Astma oskrzelowa a sport – na co zwrócić uwagę?
Pacjent z astmą przygotowujący się do ćwiczeń powinien zwrócić uwagę na szereg czynników. Jednym z nich jest obecność leków przerywających napady duszności. Ponadto trening powinien być rozłożony w czasie i podzielony na 3 części: rozgrzewkę, właściwą fazę ćwiczeń i ćwiczenia relaksacyjne.
Istotne jest również miejsce ćwiczeń. Osoby cierpiące na astmę alergiczną, której może towarzyszyć katar alergiczny, powinny unikać przestrzeni, gdzie proces pylenia jest intensywny (park, las).
Alternatywą jest planowanie aktywności na godziny poranne, gdy poziom pyłków w powietrzu jest niższy. Osobom z astmą nie sprzyjają ponadto zakurzone pomieszczenia, obfitujące w zarodniki pleśni i roztocza kurzu domowego.
Jak oddychać podczas ćwiczeń, kiedy masz astmę?
Kluczowa podczas uprawiania sportów w astmie i nie tylko jest technika oddychania. Najwięcej korzyści przynosi wdech wykonywany przez nos. Dlaczego? Przejście powietrza przez jamę nosową umożliwia oczyszczenie, ogrzanie i nawilżenie powietrza, co ogranicza ryzyko skurczu.
Astma a basen – czy istnieją przeciwwskazania?
Pływanie to jedna z dyscyplin sportowych polecanych osobom z astmą. Największym ograniczeniem może być wysoka zawartość chloru w wodzie na pływalniach miejskich. Chlor może bowiem wyzwalać skurcz oskrzeli i duszność. Jednak pływanie i wizytę na basenie powinni rozważyć pacjenci, którzy oprócz astmy zmagają się np. z chorobą zwyrodnieniową stawów (to jedna z aktywności, która nie przeciąża stawów).
Astma a bieganie – czy z astmą można biegać bezpiecznie?
Zimne powietrze i pyłki to czynniki, które utrudniają jogging i bieganie. To typowe wyzwalacze kaszlu w przypadku nadreaktywnych oskrzeli i astmy. Zatem jak biegać z astmą?
Warto zadbać o ochronę dróg oddechowych przed mroźnym powietrzem, a także skupić się na biegach krótkodystansowych. Alternatywą dla tradycyjnego joggingu na świeżym powietrzu jest skorzystanie z urządzeń fitness, np. roweru eliptycznego (orbitrek) lub bieżni stacjonarnej.
Astma a jazda na rowerze – o czym pamiętać?
Jazda na rowerze może stanowić ciekawą alternatywę dla biegania. To jedna z ogólnorozwojowych aktywności, która w małym stopniu angażuje stawy. Właśnie osoby z astmą i chorobami stawów powinny ją rozważyć. Jeśli chcesz jeździć na rowerze w terenie, weź pod uwagę:
- ukształtowanie terenu,
- ochronę dróg oddechowych przed zimnym lub zapylonym powietrzem z użyciem masek antysmogowych (zatrzymują zanieczyszczenia stałe różnego pochodzenia).
Alternatywą na zimowe i jesienne miesiące lub w przypadku znacznej alergii na pyłki jest rower stacjonarny do domowego użytku, a dla bardziej zaawansowanych sportowo pacjentów – rower spinningowy.
Astma a siłownia – jak bezpiecznie ćwiczyć siłowo z astmą?
Na siłowni astmatycy są narażeni na: obecność kurzu, zwiększoną wilgotność, a także wirusy i bakterie. Osoby zmagające się z astmą ze względu na stosowane leczenie mogą być bardziej narażone na infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych.
Jedną z opcji, która pozwoli im zabezpieczyć drogi oddechowe, jest maska antysmogowa. Ograniczy ona drogę inhalacyjną dla cząstek stałych i zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Pacjenci z astmą mogą szukać również siłowni, w których stosuje się np. oczyszczacze powietrza filtrami HEPA.
Astma a sporty zimowe
Sporty zimowe budzą największą obawę wśród pacjentów z astmą. Jest to związane z obecnością zimnego, a wręcz mroźnego powietrza, czyli jednego z czynników wywołujących skurcz oskrzeli i tym samym napad astmy.
Z tego powodu narciarstwo, łyżwiarstwo czy snowboarding nie są dyscyplinami sportu odpowiednimi dla pacjentów z astmą. Nie oznacza to jednak, że astmatycy nie mogą być aktywni zimą. Muszą się do tego odpowiednio przygotować, czyli np. pamiętać o ochronie dróg oddechowych.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Piśmiennictwo
- Del Giacco SR, Firinu D, Bjermer L, Carlsen KH. Exercise and asthma: an overview. Eur Clin Respir J. 2015 Nov 3;2:27984. doi: 10.3402/ecrj.v2.27984. PMID: 26672959; PMCID: PMC4653278.
- Hansen, E.S. et al. (2020) ‘Effect of aerobic exercise training on asthma in adults: A systematic review and meta-analysis’, European Respiratory Journal, 56(1), p. 2000146. doi:10.1183/13993003.00146-2020.
- Jegier, A. Krawczyk, J. (2012) Wybrane Zagadnienia Medycyny sportowej. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Kuder MM, Clark M, Cooley C, Prieto-Centurion V, Danley A, Riley I, Siddiqi A, Weller K, Kitsiou S, Nyenhuis SM. A Systematic Review of the Effect of Physical Activity on Asthma Outcomes. J Allergy Clin Immunol Pract. 2021 Sep;9(9):3407-3421.e8. doi: 10.1016/j.jaip.2021.04.048. Epub 2021 May 6. PMID: 33964510; PMCID: PMC8434961.
- Nyenhuis SM, Kahwash B, Cooke A, Gregory KL, Greiwe J, Nanda A. Recommendations for Physical Activity in Asthma: A Work Group Report of the AAAAI Sports, Exercise, and Fitness Committee. J Allergy Clin Immunol Pract. 2022 Feb;10(2):433-443. doi: 10.1016/j.jaip.2021.10.056. Epub 2021 Nov 26. PMID: 34844909.
