Estradiol jest obok estriolu i estronu jednym z hormonów steroidowych z grupy estrogenów. Ich funkcjonowanie kojarzy się z reguły z rozwojem żeńskich cech płciowych i regulacją przebiegu cyklu miesiączkowego, jednak związki te są obecne również u mężczyzn. Zapoznaj się z poniższym tekstem i dowiedz się, jaka jest ich rola oraz dlaczego regularne badanie ich poziomu odgrywa tak istotną rolę.
Spis treści:
- Estradiol i jego funkcja w organizmie mężczyzny. Jaką pełni rolę?
- Wpływ estradiolu na libido i płodność u mężczyzn
- Badanie estradiolu u mężczyzn
- Normy estradiolu u mężczyzn – interpretacja wyników badań
- Nadmiar estradiolu u mężczyzn – objawy i przyczyny
- Przyczyny i objawy niskiego poziomu estradiolu u mężczyzn
Estradiol i jego funkcja w organizmie mężczyzny. Jaką pełni rolę?
Estradiol jest uważany za najważniejszy estrogen w organizmie człowieka. Dotyczy to również mężczyzn, mimo że przebieg syntezy tego hormonu różni się od mechanizmów, które występują w populacji żeńskiej. U mężczyzn estradiol powstaje głównie w przebiegu procesu aromatyzacji (80%), czyli mechanizmu przekształcającego androgeny do estrogenów. Obecność estradiolu w organizmie mężczyzn jest bowiem niezbędna w kontekście regulacji hormonalnej oraz funkcjonowania układu rozrodczego i przebiegu metabolizmu wapniowego. Hormon ten odpowiada m.in. za:
- utrzymanie libido na odpowiednim poziomie oraz przebieg procesu spermatogenezy,
- mechanizm kościotworzenia (hamowanie działania interleukiny 6 i nasilanie wydzielania kalcytoniny),
- kształtowanie profilu lipidowego (obniżanie poziomu cholesterolu całkowitego oraz zmniejszanie frakcji LDL (z ang. low-density lipoprotein) i związane z tym działanie kardioprotekcyjne,
- zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę oraz wynikające z tego obniżenie poziomu glukozy we krwi,
- regulowanie nastroju i funkcji poznawczych.
Wpływ estradiolu na libido i płodność u mężczyzn
Estradiol jest jednym z głównych regulatorów prawidłowego funkcjonowania męskiego układu rozrodczego. Kluczową rolę odgrywa jednak odpowiedni balans poziomów testosteronu i estradiolu, ponieważ wahania wartości obu hormonów skutkują negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi.
Prawidłowy (fizjologiczny) poziom estradiolu ma wielopoziomowy wpływ na wszystkie aspekty związane z męską płodnością. Dzieje się tak, ponieważ estradiol reguluje popęd seksualny na poziomie ośrodkowego układu nerwowego poprzez aktywację receptorów estrogenowych (z ang. estrogen receptors, ER) i uczestniczy w procesie spermatogenezy. Odpowiednie stężenia tego hormonu wpływają bowiem na jakość nasienia w zakresie poprawnej liczby, ruchliwości i morfologii plemników. Czynniki te w dużej mierze warunkują męską płodność.
Badanie estradiolu u mężczyzn
Testosteron nie jest jedynym hormonem płciowym, którego poziom wymaga regularnego kontrolowania. Poszczególne prace naukowe wykazują bowiem, że poprawa libido jest możliwa do uzyskania wyłącznie w przypadku unormowania wartości zarówno testosteronu, jak i estradiolu. Badania laboratoryjne estradiolu, testosteronu i dehydroepiandosteronu (DHEA) – kluczowych wskaźników potencjalnych zaburzeń męskiej sfery seksualnej – można wykonać w szybki i łatwy sposób. Tego typu ocena jest możliwa do przeprowadzenia na podstawie próbek śliny lub krwi żylnej. Aspekt regularnego kontrolowania wymienionych parametrów jest szczególnie istotny w kontekście sportowców, a powodem tego jest możliwość m.in. lepszego planowania regeneracji oraz zapobiegania kostnym złamaniom przeciążeniowym.
Normy estradiolu u mężczyzn – interpretacja wyników badań
Interpretacja wartości poszczególnych parametrów – w tym także poziomu estradiolu – wymaga uwzględnienia kryteriów stosowanych w konkretnym laboratorium. Z tego powodu nie ma ściśle określonych norm fizjologicznych stężeń hormonów steroidowych z grupy estrogenów u mężczyzn, ponieważ wartości te są uzależnione od wielu pomniejszych czynników, np. wieku. Warto pamiętać o tym, że określenie wartości konkretnego parametru samo w sobie nie stanowi podstaw do rozpoznania konkretnej choroby. Wszelkie odchylenia od norm przyjętych w procesie diagnostycznym należy skonsultować z lekarzem specjalistą endokrynologii lub lekarzem rodzinnym, który wskaże właściwą drogę postępowania w konkretnym przypadku.
Sprawdź również artykuł: Analiza parametrów krwi u sportowców
Nadmiar estradiolu u mężczyzn – objawy i przyczyny
Przekroczenie poziomu zalecanych wartości estradiolu u mężczyzn z reguły wiąże się z takimi objawami, jak na przykład:
- ginekomastia,
- spadek popędu seksualnego i problemy z erekcją,
- niekontrolowana utrata masy mięśniowej,
- zaburzenia nastroju oraz labilność emocjonalna,
- odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicy obręczy biodrowej i pośladków.
Potencjalnych przyczyn nadmiaru estradiolu u mężczyzn wyróżnia się wiele, a nieprawidłowości w poziomie tego parametru mogą być wtórną oznaką innych zaburzeń. Jego podwyższone stężenie występuje w przebiegu otyłości, u osób prowadzących siedzący tryb życia i poddanych działaniu długotrwałego stresu, a także jako jeden z objawów choroby nowotworowej (np. jądra). Postawienie trafnego rozpoznania w każdym przypadku wymaga zatem przeprowadzenia dokładniejszej diagnostyki.
Przyczyny i objawy niskiego poziomu estradiolu u mężczyzn
Niskie libido i problemy z erekcją mogą być spowodowane nie tylko przez nadmiar estradiolu, lecz także i przez jego niski poziom. Niedobór tego hormonu skutkuje dodatkowo zwiększoną podatnością na złamaniaoraz większym prawdopodobieństwem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy typu 2. Objawy kliniczne mogą przyjąć także formę zaburzeń emocjonalnych i ogólnego uczucia zmęczenia o charakterze przewlekłym.
Zobacz artykuł na naszym blogu: Zespół przetrenowania – przyczyny nadmiernego przeciążenia mięśni
Przyczyn niskiego poziomu estradiolu najczęściej upatruje się w towarzyszących chorobach przewlekłych, zmianach o charakterze nowotworowym oraz zbyt dużej intensywności treningów. Warto pamiętać o tym, że wcześniej wspomniany proces przekształcania testosteronu w estradiol najintensywniej zachodzi w obrębie tkanki tłuszczowej, a jej niski poziom może być u danej osoby bezpośrednią przyczyną niedoborów w zakresie tego hormonu. Jeśli decydujesz się na treningi o dużej intensywności, to regularnie kontroluj poziom estradiolu, testosteronu oraz DHEA w swoim organizmie. Warunkiem uzyskania korzyści płynących z aktywności ruchowej jest racjonalne planowanie treningów, które powinny być przeprowadzane w zgodzie z potrzebami i możliwościami samego organizmu.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia:
- Czajka I, Zgliczyński W. Gynecomastia – pathogenesis, diagnosis and treatment. Endokrynol Pol. 2005. 56(3):269-77.
- Orlova IA, Sorokin ED, Z. Sh. Pavlova, Plisyuk AG, Kamalov AA. Linking Cardiovascular Risk With Estradiol Level in Men. Kardiologiia [Internet]. 2023 Sep 30;63(9):14–9.
- Ramasamy R, Schulster M, Bernie A. The role of estradiol in male reproductive function. Asian Journal of Andrology [Internet]. 2016;18(3):435.
- Xu L, Shiu, Sushma Kavikondala, Catherine Mary Schooling. Estradiol concentrations in young healthy US versus Chinese men. American Journal of Human Biology [Internet]. 2014 Apr 3;26(4):565–9.
- Tőke J, Czirják G, Bezzegh A, Vásárhelyi B, Rácz K, Patócs A. Effects and significance of estradiol in men. Orvosi Hetilap [Internet]. 2014 Jun 1;155(23):891–6.
- Nethander M, Vandenput L, Eriksson AL, Windahl S, Funck-Brentano T, Ohlsson C. Evidence of a Causal Effect of Estradiol on Fracture Risk in Men. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2018 Sep 11;104(2):433–42.
