Dziś nikt nie kwestionuje roli treningu medycznego jako obowiązkowego i nieodzownego elementu współczesnej medycyny rehabilitacyjnej, zwłaszcza w dziedzinach takich jak traumatologia, ortopedia i neurologia. Jednak nie zawsze tak było – trening medyczny przeszedł długą i trudną drogę, zanim zajął swoje miejsce w systemie opieki zdrowotnej.

Nauka o treningu medycznym jako dziedzinie medycyny ukształtowała się dopiero w połowie XX wieku. Było to możliwe dzięki połączeniu tradycyjnych metod terapeutycznych z osiągnięciami w dziedzinie anatomii, fizjologii i biomechaniki oraz rosnącemu zrozumieniu znaczenia ruchu jako czynnika leczniczego. Kluczowym warunkiem rozwoju tej dziedziny było stworzenie systemu opieki zdrowotnej skoncentrowanego na profilaktyce i dostępności rehabilitacji.

Spis treści:

1. Czym jest trening medyczny i jaką pełni rolę w rehabilitacji?
2. Trening medyczny a inne formy treningu
3. Dla kogo przeznaczony jest trening medyczny?
4. Podsumowanie

Czym jest trening medyczny i jaką pełni rolę w rehabilitacji?

Trening medyczny, znany także pod nazwą kinezyterapia, oznacza leczenie poprzez ruch i stanowi połączenie treningu personalnego z fizjoterapią.

Trening medyczny to jedna z metod rehabilitacji – metoda aktywnej terapii funkcjonalnej. Trening medyczny stanowi kluczowy element rehabilitacji po urazach i ciężkich chorobach. Aktywność fizyczna działa jako czynnik stymulujący zdrowienie, wspomaga odbudowę osłabionych lub upośledzonych funkcji ruchowych, oddziałuje systemowo na cały organizm. Ćwiczenia pomagają uniknąć atrofii mięśni i innych możliwych powikłań, poprawiają mobilność, symetryczność,  zwiększają wytrzymałość oraz ogólną wydolność organizmu.

Podstawowym zadaniem treningu medycznego jest przywrócenie i poprawa funkcji ruchowych pacjenta. Po urazach i operacjach często pojawiają się ograniczenia mobilności, osłabienie mięśni oraz zaburzenia koordynacji ruchowej. Trening medyczny wspomaga rozwój i odbudowę mięśni, zwiększa zakres ruchu w stawach oraz poprawia elastyczność i koordynację ruchową. Pomaga również pacjentom radzić sobie z bólem, poprawia równowagę i ułatwia powrót do codziennych aktywności.

Programy treningu medycznego są tworzone zgodnie z podstawowymi zasadami:

• Ukierunkowanie ćwiczeń – każdy zestaw ćwiczeń dobierany jest pod kątem konkretnych deficytów funkcjonalnych pacjenta.
• Zróżnicowanie technik – stosowane metody zależą od stopnia oraz rodzaju zaburzenia funkcjonalnego.
• Indywidualizacja obciążeń – program treningowy jest dostosowywany do możliwości pacjenta w celu uzyskania optymalnych efektów.
• Odpowiednie dopasowanie momentu rozpoczęcia terapii – kluczowe jest maksymalne wykorzystanie zachowanych funkcji w celu odbudowy uszkodzonych. Dotyczy to zarówno wczesnych etapów choroby, jak i okresu pooperacyjnego.
• Stopniowe zwiększanie obciążenia – zakres oraz intensywność ćwiczeń rośnie w sposób kontrolowany.
• Łączenie różnych metod treningu medycznego – dobór technik jest ściśle dopasowany do potrzeb pacjenta.
• Kombinacja treningu medycznego z innymi terapiami – trening może być łączony z leczeniem farmakologicznym, terapią manualną, elektroterapią i innymi metodami wspomagającymi rehabilitację.

Trening medyczny a inne formy treningu

W odróżnieniu od zwykłej aktywności fizycznej trening medyczny zapewnia ukierunkowany i indywidualnie dostosowany program ćwiczeń, opracowany z uwzględnieniem wskazań medycznych oraz specyfiki stanu zdrowia pacjenta.

W odróżnieniu od zwykłej aktywności fizycznej celem treningu medycznego jest nie tylko utrzymanie lub poprawa ogólnego stanu zdrowia, ale także osiągnięcie konkretnych rezultatów medycznych, takich jak redukcja bólu, poprawa funkcji ruchowych czy rehabilitacja po urazie lub operacji.

Trening medyczny różni się od innych form aktywności fizycznej tak samo, jak rekreacyjna aktywność ruchowa różni się od sportu – nie pod względem treści, lecz celu i intensywności. Zarówno trening medyczny, jak i ogólna aktywność fizyczna oraz sport wykorzystują te same środki – ćwiczenia fizyczne – do osiągnięcia różnych celów.

W przypadku treningu medycznego głównym celem jest leczenie i profilaktyka schorzeń, podczas gdy ogólna aktywność fizyczna skupia się na utrzymaniu zdrowia, a sport na osiąganiu wyników i rywalizacji. 

Dla kogo jest przeznaczony trening medyczny?

Trening medyczny przynosi korzyści zarówno w rehabilitacji i leczeniu kontuzji, jak i w ich zapobieganiu. Dlatego jego odbiorcami mogą być zarówno sportowcy, jak i osoby, które nie mają nic wspólnego z zawodową aktywnością fizyczną.

Jeśli wracasz do sprawności po kontuzji, zabiegu, zmagasz się z przewlekłym bólem lub po prostu chcesz uniknąć problemów zdrowotnych w przyszłości, ten rodzaj treningu może być dla Ciebie.

Nie oznacza to jednak, że można go stosować bezrefleksyjnie. To specjalista powinien ocenić, czy nie ma przeciwwskazań, dobrać odpowiedni plan i zadbać o stopniową progresję.

Podsumowanie

Dziś nikt nie ma wątpliwości, że ruch leczy, a odpowiednio dobrane ćwiczenia pomagają wrócić do pełni sił, wzmacniają ciało i poprawiają jakość życia. Trening medyczny to jednak nie jest klasyczna aktywność fizyczna, gdyż ma konkretny cel terapeutyczny, a program ćwiczeń jest dopasowany do indywidualnych potrzeb. Kto może z niego skorzystać? Nie tylko osoby po kontuzjach! Trening medyczny sprawdza się także jako sposób na zapobieganie urazom i poprawę wydolności organizmu.

W kolejnych artykułach uchylimy rąbka tajemnicy i pokażemy, jak może wspierać różne grupy zawodowe. Na początek zajrzymy za kulisy świata tancerzy – jak trening medyczny pomaga im w zachowaniu sprawności i unikaniu kontuzji? Sprawdź: Trening medyczny w leczeniu kontuzji tanecznych

Bibliografia

1. Hrubes M, Janowski J. Rehabilitation of the Dancer. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2021 Feb;32(1):1-20. doi: 10.1016/j.pmr.2020.08.003. Epub 2020 Oct 29. PMID: 33198889.
2. Petrucci GL. Prevention and management of dance injuries. Orthop Nurs. 1993 Mar-Apr;12(2):52-60. doi: 10.1097/00006416-199303000-00010. PMID: 8493048.
3. Lerner, V. L., Deryabina, G. I., & Kalmykov, S. A. (2019). Структура и содержание физической реабилитации танцоров при повреждении мениска (Struktura i treść rehabilitacji fizycznej tancerzy po uszkodzeniu łąkotki). Fizyczna Kultura. Sport. Turystyka. Rekreacja Ruchowa, 4(2), 114–121.
4. Skwiot M, Śliwiński Z, Żurawski A, Śliwiński G. Effectiveness of physiotherapy interventions for injury in ballet dancers: A systematic review. PLoS One. 2021 Jun 24;16(6):e0253437. doi: 10.1371/journal.pone.0253437. PMID: 34166414; PMCID: PMC8224967.
5. Hrubes M, Janowski J. Rehabilitation of the Dancer. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2021 Feb;32(1):1-20. doi: 10.1016/j.pmr.2020.08.003. Epub 2020 Oct 29. PMID: 33198889.