Niedobór witaminy B12 dla sportowców może oznaczać brak spodziewanych efektów treningu, a nawet nieodwracalne zmiany w mózgu. Z czego wynikają braki tej witaminy, jak można je uzupełnić? Na te pytania odpowiemy w tym artykule.

Dlaczego witamina B12 jest tak ważna dla sportowców?

Witamina B12, znana również jako kobalamina, ma bezpośredni wpływ na wydajność i zdrowie sportowców. Odpowiada między innymi za:

• Produkcję erytrocytów: Sportowcy często zmuszają swoje ciała do intensywnych treningów, co zwiększa zapotrzebowanie na tlen w mięśniach. Witamina B12 wspomaga produkcję erytrocytów w szpiku kostnym, co umożliwia efektywną dystrybucję tlenu do aktywnych mięśni. Dzięki temu sportowcy mogą trenować dłużej i efektywniej.
• Prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych: Witamina B12 jest niezbędna przy produkcji osłonek mielinowych, które chronią włókna nerwowe, umożliwiając prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych.
• Metabolizm: Witamina B12 odgrywa kluczową rolę w przemianach tłuszczów i węglowodanów. W przypadku sportowców przemiany te pozwalają na dostarczenie odpowiedniej ilości energii podczas treningów i zawodów.
• Wsparcie funkcji mózgu: Witamina B12 wspiera funkcje mózgu, a także pomaga w utrzymaniu równowagi psychicznej poprzez wpływ na syntezę ważnych neuroprzekaźników takich jak serotonina czy dopamina.
• Zdrowie układu krwionośnego: Witamina B12 reguluje produkcję czerwonych krwinek, które umożliwiają dostarczanie tlenu do mięśni. Proces ten jest niezwykle istotny zwłaszcza dla osób uprawiających sporty wytrzymałościowe.

Jak widać, niedobory witaminy B12 w przypadku sportowców będą wpływać na ich wydajność, regenerację oraz zdrowie układu nerwowego i krążenia. Warto zatem zainteresować się, z czego wynikają niedobory wit. B12.

Niedobory witaminy B12 – z czego wynikają?

Niedobór witaminy B12 w organizmie najczęściej wynika z problemów z jej wchłanianiem w układzie pokarmowym. Do zaburzeń tego typu przyczyniają się schorzenia takie jak choroba Addisona-Biermera, w której przeciwciała atakują czynniki niezbędne do wchłaniania witaminy, choroby jelit, np. choroba Leśniowskiego-Crohna, oraz stany po operacjach układu pokarmowego.

Na poziom witaminy B12 mogą też wpływać alkoholizm, zmiany pH soku żołądkowego oraz niektóre leki, w tym metformina i leki na wrzody żołądka.

Choć nie jest to główna przyczyna niedoborów witaminy B12, to mogą one również wynikać z diety. Powinny o tym pamiętać zwłaszcza osoby, które wybierają dietę wegetariańską lub wegańską, ponieważ produkty roślinne nie zawierają tej witaminy. Do grupy ryzyka należą też kobiety w ciąży i karmiące piersią, które stosują dietę opartą na wegetarianizmie lub weganizmie oraz osoby starsze, które zażywają leki zaburzające wchłanianie witaminy B12.

Skutki niedoborów witaminy B12

Centralne miejsce wśród objawów i skutków niedoboru witaminy B12 zajmuje anemia megaloblastyczna, której podstawą są zaburzenia syntezy DNA w komórkach układu czerwonokrwinkowego. Jej objawami są: osłabienie, łatwe męczenie się, trudności z koncentracją, bladość skóry, bóle głowy, duszności oraz przyspieszenie akcji serca.

Charakterystyczne dla braku witaminy B12 są również objawy neurologiczne, takie jak drętwienie i mrowienie kończyn, zaburzenia czucia skórnego, zmiany w sposobie poruszania się, niedosłuch i problemy z węchem.

Niedobór witaminy B12 wpływa także na psychikę, powodując zaburzenia poznawcze, otępienie, depresję, manię i inne problemy emocjonalne. Osoby cierpiące na niedobór tej witaminy mogą także doświadczać problemów z układem pokarmowym, których skutkiem może być utrata masy ciała, brak apetytu, bóle brzucha czy zaparcia. Wśród objawów skórnych z kolei wyróżnia się zażółcenie skóry oraz potencjalne nabyte bielactwo.

Na skutki niedoboru witaminy B12 zdecydowanie bardziej narażeni są sportowcy, ponieważ ich organizm zużywa ją w większych ilościach. Sportowiec ze zbyt niskim poziomem wit. B12 będzie cierpiał na spadki nastroju, szybciej będzie się męczył, a zmiany w układzie nerwowym mogą powodować apatię i stany depresyjne, które wpłyną negatywnie na chęć do wykonywania ćwiczeń. Dlatego tak ważne jest monitorowanie poziomu tej witaminy w organizmie i ewentualne jej uzupełnianie.

Jak zwalczać niedobory witaminy B12?

W celu zredukowania niedoborów witaminy B12 pomocne okazują się:

• Dieta bogata w produkty zwierzęce.
• Ewentualnie suplementacja wit. B12 preparatami dostępnymi w aptece.

Kluczem do utrzymania odpowiedniego poziomu witaminy B12 w organizmie jest zbilansowana dieta oraz regularne badania kontrolne.

Badania laboratoryjne jako pierwszy krok w walce z niedoborami

Badania laboratoryjne stanowią niezastąpione narzędzie w procesie diagnozowania różnorodnych niedoborów w organizmie człowieka. Dzięki nim możliwe jest dokładne określenie poziomu witamin, minerałów, hormonów czy innych kluczowych składników, które mają bezpośredni wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Wielokrotnie objawy niedoborów witaminy B12 mogą być niejasne, ogólne lub mylące, co sprawia, że bez odpowiednich badań trudno jest postawić precyzyjną diagnozę i wdrożyć skuteczne leczenie.

Współczesna medycyna kładzie duży nacisk na profilaktykę i wczesne wykrywanie problemów zdrowotnych. W tym kontekście badania laboratoryjne odgrywają rolę pierwszego kroku w walce z niedoborami, umożliwiając szybką interwencję i dostosowanie diety czy suplementacji do indywidualnych potrzeb pacjenta. Regularne kontrolowanie poziomu kluczowych składników w organizmie pozwala nie tylko na uniknięcie poważnych konsekwencji zdrowotnych, ale także na poprawę jakości życia i ogólnego samopoczucia.

Wskaźnikiem zawartości witaminy B12 w organizmie jest oznaczenie stężenia  kwasu metylomalonowego w moczu. Należy oznaczyć również stężenie witaminy B12 w surowicy.

W stanach niedoboru witaminy B12 występuje czynnościowy niedobór folianów i gromadzenie się homocysteiny. Należy zatem oznaczyć też stężenie kwasu foliowego i homocysteiny w surowicy.

W jakich produktach naturalnie występuje witamina B12?

Witamina B12 w naturalnej postaci występuje w produktach odzwierzęcych. Nie posiadają jej warzywa i owoce, więc osoby na diecie roślinnej powinny zadbać o jej suplementację. Witaminę B12 w dużych ilościach znajdziemy w:

• mięsie i przetworach mięsnych, tj. wieprzowina, wołowina, wątroby (wołowe, wieprzowe, cielęce, drobiowe), mięso indycze, kurczak, baleron, szynka czy mięso królika;
• rybach, w szczególności takich jak: szczupak, łosoś, pstrąg i makrela;
• produktach mlecznych, np. w mleku, serach twarogowych, jogurtach, kefirach i śmietanie;
• serach, takich jak ser edamski, gouda czy brie;
• jajach;
• drożdżach spożywczych, które są dobrym źródłem witaminy B12 dla wegetarian.

Zbilansowana dieta zawsze powinna być pierwszym źródłem witaminy B12, zarówno u sportowców, jak i u innych osób. Gdyby jednak niedobory okazały się poważniejsze, lekarz może zalecić inne skuteczne metody ich redukcji.

Weryfikacja merytoryczna: Agnieszka Kobiela-Mednis, Agata Strukow