W jaki sposób zaburzenia pracy tarczycy mogą wpływać na funkcjonowanie organizmu podczas uprawiania sportu? Poznaj zależności pomiędzy pracą tarczycy a aktywnością fizyczną i dowiedz się, kiedy i dlaczego należy wykonać badania.
Systematyczny wysiłek fizyczny nie zmienia w sposób istotny poziomów hormonów tarczycy. W badaniach kobiet i mężczyzn, zarówno dorosłych, jak i dzieci poddanych różnym programom treningowym (w czasie od kilku do kilkunastu tygodni) nie stwierdzono istotnych zmian stężeń hormonów tarczycy (badania dotyczyły również wolnych form hormonów tarczycy – fT3 i fT4 i hormonu przysadki TSH).
Natomiast nieprawidłowe wydzielanie hormonów tarczycy wpływa zdecydowanie negatywnie na organizm, szczególnie w trakcie wysiłku fizycznego. Problem dotyczy również osób z subklinicznymi postaciami dysfunkcji tarczycy, gdzie występuje nieprawidłowe stężenie TSH natomiast wartości stężeń fT3 i fT4 pozostają jeszcze w oczekiwanych zakresach wartości referencyjnych. Osoby, u których występują zarówno subkliniczne, jak i objawowe zaburzenia czynności hormonalnej tarczycy (niedoczynność lub nadczynność) mają zmniejszoną zdolność wysiłkową, a intensywna aktywność ruchowa może być zagrożeniem dla zdrowia.
Nadczynność tarczycy a sport
Nadczynność tarczycy wiąże się ze zwiększonym przepływem krwi w układzie mięśniowym (również w mięśniach szybko kurczących się), skróceniem czasu trwania i spoczynkowym zwiększeniem rzutu serca, zwiększeniem objętości naczyniowej, wzrostem skurczowego i spadkiem rozkurczowego ciśnienia krwi, a także zwiększoną możliwością wystąpienia migotania przedsionków.
U osób z nadczynnością tarczycy stwierdza się również nadmierne wydzielanie ciepła, chociaż przyrost temperatury w trakcie ćwiczeń nie odbiega od obserwowanego u osób z prawidłową funkcją tarczycy. Osłabienie mięśni w dysfunkcji tarczycy wpływa również na zaburzenia wentylacji i wymiany oddechowej. Nietolerancja wysiłku w nadczynności tarczycy jest wynikiem zmniejszonej masy mięśniowej i zmniejszonej zdolność oksydacyjnej związanej ze wzmożonym katabolizmem. Zmianie ulega liczba włókien mięśniowych – zwiększa się ilość szybko kurczących się włókien mięśniowych, a spada ilość wolno kurczących się włókien.
Subkliniczna nadczynność tarczycy (zmniejszona wartość stężenia TSH przy prawidłowych fT3 i fT4) może wywołać zmniejszenie frakcji wyrzutowej lewej komory serca w czasie wysiłku fizycznego, co sprzyja redukcji zdolności wysiłkowej organizmu.
Niedoczynność tarczycy a sport
Niedoczynność tarczycy w układzie sercowo naczyniowym powoduje: zwolnienie przepływu krwi przez mięśnie (szybko kurczące się), zwolnienie akcji serca, wydłużenie czasu trwania i zmniejszenie rzutu serca, zmniejszenie objętości naczyniowej, obniżenie skurczowego i podwyższenie rozkurczowego ciśnienia krwi. W hipotyreozie zmniejszeniu ulegają wskaźniki funkcji płuc (m.in. całkowita pojemność życiowa płuc, dodatkowa objętość wydechowa). Niedoczynność tarczycy zmniejsza zdolność wysiłkową organizmu.
U osób z subkliniczną niedoczynnością tarczycy (zwiększone stężenie TSH, wartości fT3, fT4 jeszcze w oczekiwanych zakresach wartości referencyjnych) obserwuje się wyższe tętno przy obciążeniu fizycznym, zmniejszenie maksymalnej siły i maksymalnego poboru tlenu. W subklinicznej niedoczynności tarczycy pojawiają się również zaburzenia nerwowo-mięśniowe i nieprawidłowy metabolizm mięśniowy, które mogą utrzymywać się nawet po roku prawidłowego leczenia substytucyjnego. Może pojawić się dysfunkcja skurczowa serca, nadmierne przyspieszenie akcji serca, częste arytmie przedsionkowe, dramatyczny spadek wydolności wysiłkowej (u sportowców wyczynowych), co w konsekwencji zwiększa ryzyko śmierci z przyczyn sercowo naczyniowych.
Badania tarczycy u sportowców – kiedy i jakie wykonać?
Nieprawidłowe wydzielanie hormonów tarczycy wywiera istotnie negatywny wpływ na zdolność organizmu na realizację wysiłku fizycznego, dlatego przed rozpoczęciem treningów czy intensywnych aktywności fizycznych należy sprawdzić, czy tarczyca funkcjonuje prawidłowo.
Diagnostyka zaburzeń funkcji tarczycy polega na oznaczeniu w surowicy stężenia tyreotropiny – TSH (hormonu przysadki) oraz stężenia wolnej tyroksyny (fT4) i wolnej trijodotyroniny (fT3). Ze względu na zmienność dobową wydzielania TSH zaleca się, aby materiał do badania (krew żylna) był pobrany rano (w przypadku badań powtarzanych – o określonej porze).
