Łąkotki pełnią kluczową rolę w zdrowiu stawu kolanowego, a ich uszkodzenie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak: bóle, ograniczenia ruchomości i rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów. 

Spis treści:

1. Anatomia łąkotki
2. Funkcje łąkotki
3. Uszkodzenie łąkotki
4. Objawy i diagnostyka uszkodzonej łąkotki
5. Uszkodzona łąkotka – leczenie
6. Uszkodzona łąkotka a sport

Anatomia łąkotki 

Łąkotka to struktura zbudowana z chrząstki włóknistej, znajdująca się w stawach, głównie w stawie kolanowym. W kolanie występują dwie łąkotki: przyśrodkowa (wewnętrzna) i boczna (zewnętrzna). Znajdują się między kłykciami kości udowej a powierzchnią stawową kości piszczelowej. 

Sprawdź też: Bóle stawów u osób aktywnych fizycznie i ich możliwe przyczyny

Łąkotki mają kształt półksiężycowaty, są grubsze na obwodzie i cieńsze w centralnej części, co umożliwia efektywne rozkładanie obciążeń. Warto wspomnieć również o unaczynieniu łąkotki, jest ona słabo unaczyniona, a jej unaczynienie jest ograniczone głównie do obwodowej części. Wewnętrzna część łąkotki (bliżej środka stawu) jest praktycznie pozbawiona naczyń krwionośnych, co utrudnia gojenie się urazów w tej strefie. 

Głównie obwodowa część łąkotki jest unerwiona, co jest odpowiedzialne za odczuwanie bólu przy uszkodzeniach. 

Przez to możemy podzielić łąkotkę na 3 strefy: 

• strefa czerwona (zewnętrzna) – dobrze unaczyniona i unerwiona, co sprawia, że uszkodzenia w tej części mają lepsze rokowania gojenia się; 

• strefa pośrednia, czyli czerwono-biała strefa – posiada ograniczone unaczynienie i unerwienie; 

• I, finalnie, strefa biała, która jest praktycznie pozbawiona unaczynienia i unerwienia, co oznacza, że uszkodzenia w tej strefie są trudniejsze do wyleczenia. 

To może Cię zainteresować: Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy i rozpoznanie

Funkcje łąkotki

Łąkotki w stawie kolanowym rozpraszają tarcie między kością udową a piszczelą, rozkładając ciężar ciała i zmniejszając tarcie podczas ruchu. Są zbudowane z chrząstki włóknistej, która ma specyficzną budowę i właściwości. Główne funkcje łąkotek to amortyzacja wstrząsów, stabilizacja stawu kolanowego, rozkład obciążeń oraz wspomaganie przepływu mazi stawowej. 

Uszkodzenie łąkotki 

Uszkodzenia łąkotki często wynikają z dużego obciążenia kolana, zarówno podczas aktywności fizycznej, jak i codziennych czynności. Siły działające na łąkotki mogą działać w różnych kierunkach, co prowadzi do ich skręcania lub rozdzierania, szczególnie w głębokim przysiadzie przy jednoczesnym obciążeniu kolana.  

Istnieją dwa główne typy urazów łąkotki: ostre, często będące wynikiem urazu sportowego oraz przewlekłe, związane z zużyciem.

U młodych ludzi, których łąkotki są bardziej wytrzymałe i elastyczne, uszkodzenia zazwyczaj są wynikiem silnych urazów, takich jak te doznawane podczas uprawiania sportu (np. narty, piłka nożna) czy wypadków komunikacyjnych.  

Sprawdź: Kolano skoczka – czynniki ryzyka, objawy i diagnostyka

Występują także uszkodzenia zwyrodnieniowe, które są efektem wielokrotnie powtarzających się mikrourazów oraz postępujących zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego. W takich przypadkach nie można wskazać konkretnego urazu, a objawy obejmują stopniowo narastający ból i dysfunkcję stawu. 

Rodzaje urazów obejmują uszkodzenia: radialne, horyzontalne, podłużne, typu „rączka od wiaderka”, typu „dziób papugi” oraz mieszane. Miejsce uszkodzenia może obejmować różne części łąkotki, takie jak róg przedni, trzon, róg tylny, korzeń przedni lub tylny. 

Objawy i diagnostyka uszkodzonej łąkotki

Najczęstszymi objawami uszkodzenia łąkotki są bolesność uciskowa wzdłuż szczeliny stawu, szczególnie podczas zginania i rotowania kolana, obrzęk, ograniczenie zakresu ruchomości, uczucie blokowania się stawu oraz uczucie niestabilności. 

Diagnostyka urazów łąkotki jest kluczowa dla odpowiedniego leczenia i obejmuje kilka etapów. Lekarz ortopeda przeprowadza wywiad, podczas którego zbiera informacje na temat okoliczności urazu, objawów oraz wcześniejszych kontuzji. W badaniu fizykalnym ocenia obrzęk, bolesność, zakres ruchomości oraz wykonuje testy kliniczne. Testy specyficzne dla uszkodzeń łąkotki to m.in. test McMurraya i test Apleya. Aby dokładnie zdiagnozować uszkodzenie łąkotki, należy wykonać badanie rezonansu magnetycznego (MRI). To badanie umożliwia poznanie morfologii uszkodzenia oraz właściwe zaplanowanie leczenia. 

Uszkodzona łąkotka – leczenie

Leczenie uszkodzenia łąkotki może być zachowawcze (fizjoterapia, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne) lub operacyjne (artroskopia), w zależności od stopnia i rodzaju uszkodzenia oraz indywidualnych potrzeb pacjenta.  

Leczenie uszkodzonej łąkotki zależy od rodzaju i rozległości uszkodzenia oraz jej stabilności. Jeżeli uszkodzenie jest stabilne, leczenie polega na odciążeniu stawu kolanowego przy pomocy kul i ograniczeniu jego ruchomości za pomocą ortezy. Po poprawie stanu kolana rozpoczyna się fizjoterapię. 

Przy niestabilnym uszkodzeniu łąkotki leczenie zachowawcze jest zazwyczaj nieskuteczne. 

Konieczne jest leczenie operacyjne, które polega na zszyciu uszkodzonego fragmentu lub jego usunięciu, jeśli łąkotka nie nadaje się do szycia. Oczywiście po zabiegu operacyjnym należy przejść odpowiedni proces rehabilitacji.  

Uszkodzona łąkotka a sport 

Po przeprowadzonym protokole rehabilitacyjnym fizjoterapeuta i lekarz operator podejmują decyzję, czy pacjent jest gotowy na powrót do sportu. Przedwczesny może zniweczyć efekty zabiegu i długotrwałej rehabilitacji. Oczywiście każdy przypadek jest inny, zawodowy sportowiec będzie musiał poświęcić więcej czasu na przygotowania do powrotu na boisko niż osoba, która okazjonalnie chodzi na siłownię czy jeździ na rowerze. Natomiast umiarkowana aktywność fizyczna jest zalecana, ponieważ usunięcie łąkotki oznacza brak ważnego amortyzatora kolana, co może przyspieszyć rozwój zmian zwyrodnieniowych stawu. 

Zobacz też: Kolano biegacza – na czym polega kontuzja?

Głównym sposobem zapobiegania chorobie zwyrodnieniowej jest regularny ruch i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Jednocześnie niezalecane są ekstremalne wysiłki, takie jak: długie biegi po twardej nawierzchni czy powtarzane zeskoki z wysokości, gdyż zbyt duże obciążenia mogą być szkodliwe dla chrząstki. Znacznie bezpieczniejsze są sporty, w których kolano jest częściowo odciążone, a więc np. pływanie czy jazda na rowerze. 

Źródła: 

• Nguyen, Jie C.; De Smet, Arthur A.; Graf, Ben K.; Rosas, Humberto G. (July 2014). ”MR Imaging–based Diagnosis and Classification of Meniscal Tears”. RadioGraphics. 34 (4): 981–999.  

• Deviandri R, Daulay MC, Iskandar D, Kautsar AP, Lubis AMT, Postma MJ. Health-economic evaluation of meniscus tear treatments: a systematic review. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc. 2023 Sep;31(9):3582-3593.  

• Stensby JD, Pringle LC, Crim J. MRI of the Meniscus. Clin Sports Med. 2021 Oct;40(4):641-655.  

• Hohmann E. Treatment of Degenerative Meniscus Tears. Arthroscopy. 2023 Apr;39(4):911-912.  

• Luvsannyam E, Jain MS, Leitao AR, Maikawa N, Leitao AE. Meniscus Tear: Pathology, Incidence, and Management. Cureus. 2022 May 18;14(5):e25121.  

• Wedge C, Crowell M, Mason J, Pitt W. Rehabilitation and Return to Play Following Meniscus Repair. Sports Med Arthrosc Rev. 2021 Sep 1;29(3):173-179 

• Chirichella PS, Jow S, Iacono S, Wey HE, Malanga GA. Treatment of Knee Meniscus Pathology: Rehabilitation, Surgery, and Orthobiologics. PM R. 2019 Mar;11(3):292-308.