Silny ból dolnej części pleców, pośladków i nogi to objawy charakterystyczne dla rwy kulszowej. Aktywność fizyczna wraz z odpowiednio dobranym modelem rehabilitacyjnym stanowi podstawę leczenia zachowawczego tej jednostki chorobowej. Z tego powodu pacjenci często zastanawiają się nad bezpieczną formą ćwiczeń, takich jak np. basen, rower, jogging czy trening siłowy. Warto jednak pamiętać o tym, że nie każdy rodzaj ruchu będzie miał korzystny wpływ na stan kliniczny, dlatego należy w ostrożny sposób podejść do tego aspektu życia.
Spis treści:
- Co to jest rwa kulszowa?
- Rwa kulszowa – objawy i przyczyny bólu
- Rwa kulszowa a aktywność fizyczna. Jakie sporty można uprawiać po ataku rwy kulszowej?
- Rwa kulszowa a jazda na rowerze
- Rwa kulszowa a bieganie – jak robić to bezpiecznie
- Rwa kulszowa a basen
- Rwa kulszowa a siłownia – na co uważać?
- Jak bezpiecznie wrócić do sportu po ataku rwy kulszowej?
Co to jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa to rwący, ostry ból, który swoim zasięgiem obejmuje okolicę lędźwiowo-krzyżową kręgosłupa, pośladek, podudzie i stopę. Bezpośrednią przyczyną tej dolegliwości może być ucisk korzenia nerwu kulszowego na wysokości kręgów L4, L5 oraz S1, a także podrażnienie tej struktury na dalszych odcinkach. Powszechnie występującą formą rwy kulszowej jest bowiem ta, która wynika z nacisku wywieranego na nerw kulszowy w miejscu jego przechodzenia przez mięsień gruszkowaty – przypadłość nazywana jest wówczas zespołem mięśnia gruszkowatego lub rwą gruszkową.
Rwa kulszowa – objawy i przyczyny bólu
Pacjenci z rwą kulszową zmagają się z silnym bólem w dolnej części pleców, który może promieniować również do pośladka, uda, łydki oraz stopy. Oprócz dolegliwości bólowych może wystąpić:
- mrowienie kończyny i/lub części pleców,
- pieczenie, drętwienie, parestezje, niedoczulica,
- osłabienie siły mięśniowej, a także zniesienie odruchów ścięgnistych w obrębie kończyny dolnej.
Objawy rwy kulszowej dotyczą zwykle jednej nogi. W krytycznych sytuacjach może dochodzić jednak do równoczesnego podrażnienia obu nerwów kulszowych, co wiąże się z promieniującym bólem po obu stronach ciała. Same dolegliwości bólowe związane z atakiem rwy ulegają natomiast nasileniu podczas niektórych czynności dnia codziennego.
Rwa kulszowa a aktywność fizyczna. Jakie sporty można uprawiać po ataku rwy kulszowej?
Zakres aktywności fizycznej u osób zmagających się z rwą kulszową powinien być dostosowany do aktualnego stanu klinicznego, właściwej przyczyny dolegliwości oraz czasu, jaki upłynął od ostatniej fazy ostrej (ataku rwy). W każdym przypadku podjęcie jakichkolwiek działań wymaga wcześniejszej konsultacji z lekarzem prowadzącym i dobrania takiego rodzaju ruchu, który nie będzie powodował nasilania objawów.
Rwa kulszowa a jazda na rowerze
Indywidualnego podejścia do konkretnego przypadku rwy kulszowej wymaga m.in. podjęcie decyzji o powrocie do jazdy na rowerze. W przypadku odkręgosłupowych przyczyn ucisku na korzeń nerwu kulszowego pochylona pozycja ciała, przyjmowana np. w trakcie jazdy na rowerach szosowych, gravelowych i crossowych, może stymulować proces podrażniania. Nie wszystkie typy rowerów wymagają zgięciowego ustawienia tułowia, dlatego dla osób zmagających się z problemem rwy gruszkowej, jazda na rowerach miejskich może mieć pozytywny wpływ na wzmocnienie grupy mięśni kulszowo-goleniowych, a tym samym złagodzenie dolegliwości i zmniejszenie ryzyka kolejnego ataku rwy. Przed rozpoczęciem aktywności tego typu niezbędne jest zatem skonsultowanie tej kwestii z lekarzem, który wskaże najbezpieczniejszą formę rekreacyjnej aktywności fizycznej.
Rwa kulszowa a bieganie – jak robić to bezpiecznie
Bieganie to rodzaj sportu, który charakteryzuje się znacznym obciążeniem osiowym ciała – począwszy od kręgosłupa, a kończąc na stawach kolanowych oraz biodrowych. Z tego powodu w okresie rekonwalescencji po ataku rwy warto zrezygnować z joggingu, a zamiast tego postawić na zwykłe spacery. Powrót do biegania jest bowiem zalecany dopiero w fazie przewlekłej – wówczas możliwe jest stopniowe zwiększanie intensywności treningów, a wzmacnianie szeregu grup mięśniowych podczas biegania będzie wpływało pozytywnie na łagodzenie dolegliwości bólowych.
Rwa kulszowa a basen
Wbrew powszechnemu przekonaniu basen nie jest lekarstwem na każdą dolegliwość. Z tego powodu pacjenci zmagający się z problemem rwy kulszowej powinni skonsultować z lekarzem kwestię potencjalnego powrotu do tego sportu. Zmiany posturalne, będące wynikiem regularnego pływania, mogą bowiem skutkować nasileniem dolegliwości w przypadku rwy spowodowanej zmianami zwyrodnieniowymi, kręgozmykiem lub dyskopatią. Czas wdrożenia aktywności, częstotliwość wizyt na basenie i wykorzystywany styl pływania powinny zatem stanowić podstawę do stwierdzenia, czy w danym przypadku taki rodzaj aktywności fizycznej będzie bezpieczny dla pacjenta.
Rwa kulszowa a siłownia – na co uważać?
Rwa kulszowa nie przekreśla możliwości wykonywania ćwiczeń na siłowni, chociaż narzuca kilka ograniczeń. Należy bowiem pamiętać o unikaniu treningu nadmiernie obciążającego osiowo kręgosłup, w którego skład wchodzi np.:
· martwy ciąg,
· wiosłowanie sztangą w opadzie,
· wyciskanie ciężaru (siedząc, stojąc, leżąc na ławeczce skośnej),
· podciąganie ciężaru wzdłuż tułowia w pozycji stojącej,
· przysiady z obciążeniem.
Znacznie bezpieczniejsze może być natomiast wykonywanie treningu typu cardio lub ogólnousprawniającego, który pozbawiony będzie ćwiczeń z obciążeniem. Nie istnieje jednak uniwersalny plan treningowy, dlatego planując powrót na siłownię, warto zasięgnąć opinii ekspertów – lekarzy, fizjoterapeutów i trenerów przygotowania motorycznego.
Jak bezpiecznie wrócić do sportu po ataku rwy kulszowej?
Regularna aktywność przynosi wiele korzyści, wśród których wymienić można m.in. wsparcie elastyczności tkanek czy wzmocnienie mięśni. Z reguły prowadzi to do zmniejszenia ryzyka wystąpienia kolejnego ataku rwy kulszowej, jednak należy pamiętać o bezpiecznych warunkach powrotu do sportu. Każdy przypadek choroby ma inną charakterystykę kliniczną, przyczynę i przebieg. Z tego powodu wdrożenie jakikolwiek działań ruchowych powinno być poprzedzone konsultacją z członkami zespołu terapeutycznego. Działania zachowawcze stanowią bowiem podstawową formę terapii rwy kulszowej, a jednocześnie dają szansę na uniknięcie konieczności zastosowania bardziej inwazyjnych metod, takich jak farmakoterapia opioidowa lub leczenie chirurgiczne.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Piśmiennictwo
1. https://www.rehab.pl/choroby-i-objawy/rwa-kulszowa/rwa-kulszowa-a-sport/, dostęp 17/06/2024
2. https://www.rehab.pl/choroby-i-objawy/rwa-kulszowa/,dostęp 17/06/2024
3. https://teeter.pl/jakie-cwiczenia-mozna-wykonywac-w-domu-kiedy-dopadnie-cie-rwa-kulszowa, dostęp 17/06/2024
4. Kozubski, W. (2014) Neurologia. Kompendium, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL
5. Kozubski, W. (2016) Terapia w chorobach układu nerwowego, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL
6. Shiri R, Euro U, Heliövaara M, Hirvensalo M, Husgafvel-Pursiainen K, Karppinen J, et al. Lifestyle Risk Factors Increase the Risk of Hospitalization for Sciatica: Findings of Four Prospective Cohort Studies. The American Journal of Medicine. 2017 Dec;130(12):1408-1414.e6.
