Chromanie przestankowe to dokuczliwy i bolesny objaw związany najczęściej ze zmianami prowadzącymi do zwężenia naczyń krwionośnych w obrębie kończyn dolnych. Może wystąpić w trakcie chodzenia i aktywności fizycznej, ustępuje po zaprzestaniu tej czynności. Dowiedz się, czym spowodowane jest chromanie przestankowe, jakie są jego przyczyny i jak się je diagnozuje.
Spis treści:
- Czym jest chromanie przestankowe?
- Chromanie przestankowe – objawy
- Chromanie przestankowe – przyczyny
- Chromanie przestankowe – test i diagnostyka
- Chromanie przestankowe – leczenie
- Powikłania chromania przestankowego
- Chromanie przestankowe – profilaktyka
Czym jest chromanie przestankowe?
Chromanie przestankowe objawia się bólem, który obejmuje najczęściej kończynę dolną – przede wszystkim łydkę. Najczęściej występuje w trakcie wysiłku fizycznego (np. chodzenia lub biegania) i ustępuje zwykle w spoczynku (po kilku sekundach-minutach).
Chromanie przestankowe jest najczęściej wynikiem miażdżycy zarostowej tętnic kończyn dolnych. Do jego innych przyczyn należą:
- zapalenie naczyń,
- zator lub zakrzepica,
- tętniak tętnicy podkolanowej.
Przyczyną chromania przestankowego jest częściowa niedrożność naczyń krwionośnych w obrębie kończyn.
U kogo występuje chromanie przestankowe?
Chromanie przestankowe może występować u pacjentów z:
- cukrzycą,
- nadciśnieniem,
- podwyższonym poziomem cholesterolu.
Pod względem statystycznym, chromanie przestankowe dotyczy 5% mężczyzn i 2,5% kobiet w populacji ogólnej powyżej 60 lat.
Warto wiedzieć:
Palenie papierosów jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia zmian miażdżycowych, a tym samym do chromania przestankowego.
W jakich częściach nogi może wystąpić ból w chromaniu przestankowym?
Zależnie od zajętego naczynia krwionośnego, ból występuje w różnych częściach nogi.
Ból w chromaniu przestankowym pojawia się przede wszystkim w podudziu i łydce, rzadziej w stopie i tylko wyjątkowo w udzie lub pośladku.
Warto wiedzieć:
W zespole Lericha występuje chromanie przestankowe, brak tętna w pachwinach i zaburzenia wzwodu.
Chromanie przestankowe – objawy
Głównym objawem chromania przestankowego jest ból, który występuje w trakcie wysiłku fizycznego i ustępuje w spoczynku. Wśród innych symptomów, które mogą wystąpić w kończynie z zajętą tętnicą, wymienia się:
- osłabienie,
- dyskomfort,
- uczucie drętwienia,
- powierzchowne ochłodzenie skóry.
Objawy chromania przestankowego postępują stopniowo.
Najczęściej raz z rozwojem choroby narasta upośledzenie drożności, a funkcje czynnościowe ulegają pogorszeniu.
Dodatkowo z czasem ten sam wysiłek fizyczny może powodować coraz większy ból i dyskomfort.
Chromanie przestankowe – przyczyny
Chromanie przestankowe jest spowodowane przede wszystkim obecnością zmian miażdżycowych. Czynniki zwiększające ryzyko ich występowania to:
- palenie papierosów,
- nadciśnienie tętnicze,
- wysoki poziom (złego) cholesterolu LDL,
- otyłość,
- zespół metaboliczny,
- cukrzyca,
- przewlekła choroba nerek.
Chromanie przestankowe dotyczy częściej mężczyzn i osób starszych (po 60-70. roku życia).
Chromanie przestankowe – test i diagnostyka
W diagnostyce chorób obwodowych tętnic nóg stosuje się różne badania. Są nimi:
- próba wysiłkowa – ocenia wydolność fizyczną, tolerancję i reakcję hemodynamiczną na wysiłek;
- USG z obrazowaniem dopplerowskim – ocenia grubość ścian tętnic i blaszki miażdżycowej oraz obecność i wielkość odcinkowych zwężeń;
- angio-TK lub angio-MR.
W diagnostyce chromania przestankowego wykorzystuje się badania laboratoryjne, takie jak lipidogram. Badanie panelu lipidowego pozwala ocenić poziom cholesterolu całkowitego, a także jego poszczególnych frakcji – LDL i HDL oraz trójglicerydów.
Warto wiedzieć:
Badanie ABI pozwala określić istotny parametr w chromaniu przestankowym – wskaźnik kostka-ramię. Polega ono na ocenie stosunku ciśnienia tętniczego skurczowego na poziomie kostki i ramienia. Wartości ABI mogą wskazywać na sztywność tętnic, a także lekkie, umiarkowane lub ciężkie niedokrwienie.
Chromanie przestankowe – leczenie
Elementem leczenia chromania przestankowego jest redukcja czynników predysponujących do ich wystąpienia, z miażdżycą włącznie. Zalicza się do nich:
- normalizację masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości,
- całkowitą rezygnację z palenia papierosów.
Istotna jest również farmakoterapia, która:
- poprawia jakość życia, np. pozwala wydłużyć dystans chodzenia,
- spowalnia rozwój choroby.
Leczenie farmakologiczne chromania przestankowego obejmuje następujące preparaty:
- leki przeciwzakrzepowe,
- leki normalizujące ciśnienie tętnicze, poziom glukozy, cholesterolu i trójglicerydów.
W chromaniu przestankowym wykorzystuje się również leczenie chirurgiczne, na przykład nangioplastykę.
Jakie ćwiczenia na chromanie przestankowe wykonywać?
Zalecana aktywność fizyczna dla osób z chromaniem przestankowym to:
- trening marszowy,
- nordic walking,
- jazda na rowerze,
- ćwiczenia na bieżni i orbitreku,
- wchodzenie po schodach.
Fizjoterapia i rehabilitacja są istotnym elementem łagodzenia objawów chromania przestankowego obok regularnie wykonywanych ćwiczeń.
Powikłania chromania przestankowego
Chromanie przestankowe może predysponować do licznych powikłań. Należą do nich:
- wydłużony czas gojenia się ran,
- zła kondycja fizyczna,
- postępujące objawy niewydolności krążenia, które w skrajnych przypadkach grożą zmianami martwiczymi, a nawet amputacją kończyny.
Chromanie przestankowe – profilaktyka
Profilaktyka chromania przestankowego wymaga zmiany stylu życia – wprowadzenia zdrowej diety i aktywności fizycznej oraz porzucenia używek. Polega ona na:
- zaprzestaniu palenia papierosów
- regularnych ćwiczeniach fizycznych,
- prowadzeniu zbilansowanej diety,
- redukcji masy ciała w przypadku nadwagi / otyłości,
- kontroli poziomu cukru, ciśnienia oraz stężenia cholesterolu i trójglicerydów.
Istotnym elementem profilaktyki są również regularne badania, szczególnie w przypadku występowania chorób sercowo-naczyniowych i metabolicznych.
Chromanie przestankowe najczęściej jest konsekwencją zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych nóg lub rzadziej rąk. Towarzyszy im ból, który pojawia się w trakcie wysiłku fizycznego, np. chodzenia lub biegania. Chromanie przestankowe można jednak zdiagnozować oraz odpowiednio je leczyć, a także zapobiegać jego występowaniu.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
- Morgulec-Adamowicz N, Kosmol A (2015) Adaptowana aktywność fizyczna dla fizjoterapeutów, Warszawa: PZWL
- Olszewski J (2023) Fizjoterapia w wybranych specjalizacjach medycznych, Warszawa: PZWL
- Patel SK, Surowiec SM. Intermittent Claudication. [Updated 2023 Jul 10]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430778/
- Ronikier A, Klukowski K (2024) Diagnostyka funkcjonalna w fizjoterapii, Warszawa: PZWL
