Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest jednym z najczęstszych schorzeń związanych z bólem stopy, które dotyka wiele osób na całym świecie. Chociaż wieloczynnikowe w swoim pochodzeniu, przeciążenie spowodowane nadmiernym użytkowaniem jest często główną przyczyną. Zapalenie rozcięgna podeszwowego może być łagodnym schorzeniem, ale jeśli nie jest odpowiednio leczone, może mocno obniżać jakość życia i wiązać się z umiarkowanym do silnego bólem. Współpraca specjalistów z różnych zawodów medyczny zapewni kompleksowe podejście do leczenia zapalenia rozcięgna podeszwowego, co jest niezwykle ważne, gdyż nie ma jednego sposobu leczenia, który sprawdziłby się u wszystkich. O tym, jakie są możliwości terapeutyczne, dowiesz się z tego artykułu.
Spis treści:
- Diagnostyka zapalenia rozcięgna podeszwowego
- Leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego
- Profilaktyka zapalenia rozcięgna podeszwowego
- Podsumowanie
Diagnostyka zapalenia rozcięgna podeszwowego
Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest głównie rozpoznaniem klinicznym (na podstawie wyników wywiadu i badania fizykalnego).
Podczas badania fizykalnego pacjent będzie tkliwy przy palpacji w przednio-przyśrodkowej części kości piętowej.
Pomocny może być tzw. test Windlass – pacjent stoi na twardej powierzchni, z jedną nogą uniesioną do góry, a druga jest stabilnie na ziemi; badający chwyta palce stopy uniesionej nogi i delikatnie je podnosi, aby wykonać pełne zgięcie grzbietowe stopy (przyciągnięcie palców w kierunku goleni), i obserwuje reakcję pacjenta na ból w okolicy pięty lub łuku stopy.
Pozytywnym wynikiem jest ból pięty odtwarzany przez wymuszone zgięcie grzbietowe palców w stawach śródstopno-paliczkowych przy ustabilizowanej kostce.
Lekarz może rozważyć wykonanie zdjęć rentgenowskich lub badania ultrasonograficznego, aby potwierdzić diagnozę. Przykładowo, badanie ultrasonograficzne może wykazać pogrubienie i obrzęk rozcięgna podeszwowego, co jest typową cechą. Badania obrazowe mogą być również pomocne, aby wykluczyć inne urazy lub schorzenia, takie jak m.in.:
- uraz kości piętowej,
- zakażenie,
- ból kości sierpowatokrwinkowy,
- stłuczenie kości,
- ból neuropatyczny,
- zapalenie ścięgna,
- osteoporoza,
- nowotwór.
Rozważenie i ocena tych stanów ma kluczowe znaczenie dla postawienia właściwej diagnozy i podjęcia odpowiedniego leczenia.
Leczenie zapalenia rozcięgna podeszwowego
Około 80% pacjentów z zapaleniem rozcięgna podeszwowego wraca do zdrowia w ciągu 12 miesięcy po zastosowaniu terapii nieoperacyjnej. American College of Foot and Ankle Surgeons zaleca dostosowanie leczenia do objawów pacjenta, stylu życia i poziomu aktywności, zamiast stosowania sztywnych ram leczenia.
Jest więc niezwykle ważne, aby prowadzący cię specjalista przeprowadził dokładny wywiad i wiedział, kto jest jego pacjentem oraz jaki styl życia prowadzi. Przykładowo, w przypadku sportowców, którzy mogą być dotknięci tym schorzeniem, całkowity wypoczynek od aktywności będzie dla nich drastyczną zmianą (choć i taka może okazać się konieczna), z kolei zazwyczaj mogą oni być otwarci na odpowiednią modyfikację aktywności.
Dlatego poniżej przedstawiam ogólne metody leczenia nieoperacyjnego, stosowanie każdej z nich powinno jednak zostać zlecone przez specjalistę.
Leczenie nieoperacyjne obejmuje:
- modyfikację aktywności – biorąc pod uwagę poziom bólu, względny odpoczynek od czynności, która jest przyczyną bólu, zazwyczaj jest leczeniem pierwszego rzutu;
- masaż lodem;
- głęboki masaż cierny łuku i wkładki jest techniką stosowaną w celu złagodzenia bólu i napięcia w okolicach łuku stopy. Masaż ten polega na intensywnym uciskaniu i masowaniu tkanek wzdłuż łuku stopy i w obszarze wkładki. Ma on na celu poprawę krążenia, redukcję stanu zapalnego oraz stymulowanie regeneracji tkanek;
- niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- rozciąganie i ćwiczenia wzmacniające– wcześniej protokoły rozciągania kładły nacisk na rozciąganie ścięgna Achillesa, ponieważ brak grzbietowego zgięcia stawu skokowego jest czynnikiem ryzyka zapalenia rozcięgna podeszwowego. Jednak badania wskazały, że rozciąganie specyficzne dla rozcięgna podeszwowego z programem wzmacniania może być korzystniejsze;
- tzw. Taping Low-Dye (taśmowanie) to technika leczenia zapalenia rozcięgna podeszwowego u osób z nadmierną pronacją. Zasada polega na naprawie osi stawu skokowo-piętowego poprzez odpowiednie przyklejenie taśm na stopę, co w konsekwencji zmniejsza nadmierną pronację i koryguje zaburzenia stóp;
- suche igłowanie – cienka igła jest wprowadzana do miejsca napięcia w stopie, co zmniejsza ból poprzez zmianę środowiska biochemicznego i lokalnego przepływu krwi.
- terapia pozaustrojową falą uderzeniową – fale uderzeniowe stymulują gojenie poprzez wytwarzanie wibracji, które pobudzają krążenie;
- elektroliza przezskórna (EPTE) – jest to metoda, która polega na wprowadzeniu prądu o niskiej intensywności do uszkodzonego miejsca za pomocą igły. Celem tej procedury jest stymulowanie naturalnych procesów regeneracyjnych tkanek, zmniejszenie stanu zapalnego i przyspieszenie gojenia się uszkodzeń w obrębie rozcięgna. Elektroliza przezskórna jest stosunkowo nową metodą, ale badania wykazują, że może być skuteczna w zmniejszaniu bólu i poprawie funkcji u osób cierpiących na zapalenie rozcięgna podeszwowego.
- iniekcje:
- kortykosteroidy aplikowane do wnętrza blizny za pomocą strzykawki z cienką igłą są powszechnie stosowane w celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego. Chociaż zapalenie rozcięgna podeszwowego nie jest procesem zapalnym, istnieją badania, wskazujące na krótkotrwałe działanie terapeutyczne w łagodzeniu bólu i zmniejszaniu grubości rozcięgna podeszwowego kortykosteroidów. Potencjalne powikłania wstrzyknięć kortykosteroidów obejmują pęknięcie powięzi i zanik poduszeczki tłuszczowej;
- produkty pochodzące z autologicznej krwi (osocze bogatopłytkowe i pełna krew) mają potencjał stymulowania regeneracji tkanek. Badania wskazują, że zastrzyki z osocza bogatopłytkowego mogą dawać nawet natychmiastowe rezultaty;
- toksyna botulinowa była stosowana w leczeniu wielu przewlekłych stanów bólowych. Niektóre badania wskazują, że wstrzyknięcia toksyny botulinowej zmniejsza ból i poprawia ogólną funkcję stopy po trzech i ośmiu tygodniach u pacjentów z zapaleniem rozcięgna podeszwowego;
- amortyzacja pięt, odpowiednie obuwie, prefabrykowane silikonowe wkładki do pięt;
- ortezy – uważa się, że ortezy stóp zmniejszają objawy zapalenia rozcięgna podeszwowego poprzez zmniejszenie obciążenia powięzi. Ortezy mogą zapewnić wsparcie łuku przyśrodkowego i zmniejszyć pronację stopy;
- szyny nocne – nocna szyna utrzymuje kostkę w pozycji neutralnej lub zgiętej grzbietowo podczas snu, zapobiegając przykurczowi kompleksu brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego.
Przedstawione powyżej techniki same w sobie nie przyniosą spodziewanych rezultatów, bardziej zaawansowane i inwazyjne techniki należy łączyć z terapiami zachowawczymi w celu zwiększenia skuteczności leczenia.
Operacja powinna być ostatnią opcją, jeśli proces ten stał się przewlekły, a pacjent nie reaguje na terapię nieoperacyjną przez co najmniej 6 do 12 miesięcy.
Terapia zazwyczaj trwa co najmniej 6 tygodni, niezależnie od wybranego leczenia.
Profilaktyka zapalenia rozcięgna podeszwowego
W celach profilaktyki opisywanego schorzenia zachęcam do regularnego rozciągania stóp, zwłaszcza przed i po ćwiczeniach. Ponadto należy pamiętać o odpowiednim obuwiu, ponieważ noszenie butów zapewniających odpowiednie wsparcie i amortyzację może pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia zapalenia rozcięgna podeszwowego. Niezmiernie ważne jest również pamiętanie o stopniowym zwiększaniu poziomu aktywności, aby uniknąć urazów spowodowanych nadmiernym przeciążeniem i utrzymać zdrową kontrolę masy ciała.
Podsumowanie
Po zdiagnozowaniu zapalenia rozcięgna podeszwowego kompleksowe i ukierunkowane na pacjenta podejście jest niezbędne do skutecznego leczenia. Ten stan wymaga pilnej obserwacji i rozważenia zindywidualizowanych strategii leczenia. Uporczywe objawy, zwłaszcza w przewlekłych przypadkach, wymagają kompleksowego podejścia i współpracy specjalistów z różnych dziedzin medycyny.
Aby poznać przyczyny i objawy zapalenia rozcięgna podeszwowego, przeczytaj: Zapalenie rozcięgna podeszwowego – przyczyny i objawy
Bibliografia
- Buchanan BK, Sina RE, Kushner D. Plantar Fasciitis. 2024 Jan 7. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 28613727.
- Trojian T, Tucker AK. Plantar Fasciitis. Am Fam Physician. 2019 Jun 15;99(12):744-750. PMID: 31194492.
