Sterydy anaboliczne od lat budzą kontrowersje – z jednej strony wykorzystywane są w leczeniu określonych schorzeń, z drugiej nadużywane w sporcie w celu szybkiego zwiększenia masy i siły mięśni. W artykule wyjaśniamy, jak działają te substancje, jakie skutki uboczne mogą powodować oraz dlaczego ich stosowanie bez kontroli lekarskiej stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia.
Z tego artykułu dowiesz się, czym są sterydy anaboliczne, jak działają i w jakich sytuacjach znajdują zastosowanie w medycynie. Poznasz także ich wpływ na organizm, możliwe skutki uboczne u kobiet i mężczyzn oraz powody, dla których ich stosowanie w sporcie wiąże się z poważnym ryzykiem zdrowotnym. Artykuł pomoże Ci zrozumieć, dlaczego żaden szybki efekt nie jest wart długotrwałych konsekwencji dla zdrowia.
Spis treści
- Co to są sterydy i jak działają?
- Sterydy anaboliczne w medycynie i sporcie
- Skutki uboczne stosowania sterydów anabolicznych
- Czy sterydy są bezpieczne?
- Jak długo sterydy utrzymują się w organizmie?
- FAQ: Sterydy anaboliczne – często zadawane pytania
Co to są sterydy i jak działają?
Sterydy anaboliczno-androgenne (AAS) to syntetyczne pochodne testosteronu, czyli głównego męskiego hormonu płciowego. Wykazują jednocześnie działanie anaboliczne, polegające na pobudzaniu syntezy białek, przyspieszeniu regeneracji i wzroście masy oraz siły mięśniowej, a także androgenne, odpowiadające za rozwój i utrzymanie męskich cech płciowych – takich jak owłosienie typu męskiego, obniżony głos czy rozwój narządów płciowych.
To również może Cię zainteresować: Czy suplementacja testosteronu jest bezpieczna?
Sterydy anaboliczne w medycynie i sporcie
Sterydy anaboliczno-androgenne stosowane są w medycynie m.in. w terapii niektórych zaburzeń hormonalnych, czy też hematologicznych. W sporcie i kulturystyce substancje te są jednak nadużywane w celu szybkiego zwiększenia masy i siły mięśni, skrócenia czasu regeneracji po wysiłku oraz poprawy wyglądu sylwetki. Efekty te wynikają z nasilonej syntezy białek i przerostu włókien mięśniowych, jednak osiągane są kosztem zdrowia.
Krótkoterminowe skutki stosowania AAS
Do krótkoterminowych skutków stosowania AAS należą: wzrost siły (o 5–20%) i beztłuszczowej masy ciała (o 2–5 kg), zwiększone pobudzenie, agresja, trądzik, łojotok , łysienie androgenowe, zaburzenia hormonalne oraz wzrost ciśnienia tętniczego i pogorszenie profilu lipidowego (wzrost LDL, spadek HDL).
Długotrwałe skutki stosowania AAS
Długotrwałe stosowanie wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, takimi jak przerost mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, miażdżyca, zawał mięśnia sercowego, uszkodzenie wątroby i nerek, zaburzenia hormonalne i zaburzenia płodności (atrofia jąder, ginekomastia, niepłodność), a także trwałe problemy psychiczne, w tym depresja, czy zaburzenia lękowe. Część zmian, zwłaszcza w obrębie serca, wątroby i układu rozrodczego, może być nieodwracalna.
Przeczytaj również:
>> Budujemy mięśnie cz. I
>> Budujemy mięśnie cz. II
Skutki uboczne stosowania sterydów anabolicznych
Stosowanie AAS wiąże się z licznymi działaniami niepożądanymi u obu płci, jednak kobiety są szczególnie narażone na nieodwracalne efekty maskulinizujące.
U kobiet:
- Maskulinizacja: obniżenie głosu, nadmierne owłosienie typu męskiego (hirsutyzm), powiększenie łechtaczki (klitoromegalia), zaburzenia lub zanik miesiączki, zmniejszenie piersi. Zmiany te często mają charakter nieodwracalny.
- Zmiany seksualne: wahania libido, zaburzenia funkcji seksualnych, trudności w akceptacji zmian wyglądu i anatomii.
- Problemy psychiczne: wahania nastroju, drażliwość, agresja, zaburzenia lękowe i depresyjne.
- Ryzyko sercowo-naczyniowe: zaburzenia lipidowe, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca , zwiększone ryzyko nagłej śmierci sercowej.
- Wpływ na płodność: zaburzenia owulacji, niepłodność, zaburzenia zmiany hormonalne.
U mężczyzn:
- Zaburzenia hormonalne: zahamowanie osi podwzgórze–przysadka–jądra, zanik jąder (atrofia), ginekomastia, niepłodność, spadek libido i problemy z erekcją.
- Zmiany dermatologiczne: nasilony trądzik, łysienie androgenowe.
- Problemy psychiczne: agresja, drażliwość, wahania nastroju, depresja.
- Ryzyko sercowo-naczyniowe: nadciśnienie, zaburzenia lipidowe, zawały serca, zwiększone ryzyko chorób wieńcowych.
- Wpływ na płodność: obniżona liczba plemników (oligospermia), całkowity brak plemników (azoospermia), pogorszenie jakości nasienia.
Zobacz także:
>> Niedozwolone wspomaganie w sporcie cz.1 – steroidy anaboliczne
>> Niedozwolone wspomaganie w sporcie cz.2 – stymulanty i kannabinoidy
Czy sterydy są bezpieczne?
Sterydy anaboliczne nie są bezpieczne w stosowaniu. AAS wiążą się z poważnym ryzykiem zdrowotnym, zwłaszcza przy dawkach wykraczających poza wskazania medyczne. Stosowanie sterydów anabolicznych, zwłaszcza bez nadzoru lekarskiego i w celach pozamedycznych, wiąże się z wysokim ryzykiem poważnych, często nieodwracalnych powikłań zdrowotnych. Nie istnieje bezpieczna dawka sterydów anabolicznych dla celów sportowych czy estetycznych.
Jak długo sterydy utrzymują się w organizmie?
Czas obecności sterydów w organizmie zależy od rodzaju substancji, drogi podania, dawki i indywidualnych cech metabolicznych. Większość związków może być wykrywana od kilku dni do nawet kilku miesięcy po zakończeniu stosowania.
FAQ: Sterydy anaboliczne – często zadawane pytania
Poniżej znajdują się najczęściej zadawane pytania dotyczące sterydów anabolicznych:
Sterydy anaboliczne to syntetyczne hormony naśladujące testosteron, które zwiększają masę i siłę mięśni, ale ich stosowanie wiąże się z poważnym ryzykiem zdrowotnym i licznymi skutkami ubocznymi.
Sterydy nasilają syntezę białek i hamują ich rozpad, co prowadzi do szybkiego wzrostu masy i siły mięśniowej, szczególnie przy treningu siłowym.
Sterydy używane bez wskazań medycznych niosą wysokie ryzyko poważnych, często nieodwracalnych powikłań zdrowotnych, obejmujących układ hormonalny, sercowo-naczyniowy, wątrobę, psychikę i płodność.
Nie. Skutki uboczne mogą wystąpić już po kilku tygodniach i utrzymywać się długo po zakończeniu cyklu. Nie istnieje bezpieczny czas stosowania AAS poza medycyną.
Nowoczesne metody laboratoryjne pozwalają wykryć sterydy w organizmie nawet wiele tygodni lub miesięcy po zakończeniu stosowania.
Nie. Zgodnie z listą substancji zabronionych Światowej Agencji Antydopingowej (WADA) sterydy anaboliczne są zakazane w sporcie. Ich stosowanie i podawanie może skutkować karą grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności.
Najczęściej z powodu presji na wynik, chęci szybkiej poprawy formy lub błędów w diecie, nie doceniając realnych zagrożeń zdrowotnych.
Bezpieczne i skuteczne alternatywy to regularny trening siłowy, zbilansowana dieta bogata w białko oraz suplementacja bezpiecznymi i przebadanymi substancjami, dopuszczonymi do użytku. .
Sterydy anaboliczne mogą przynosić widoczne efekty, jednak ich stosowanie poza wskazaniami medycznymi wiąże się z wysokim ryzykiem zaburzeń hormonalnych, uszkodzenia narządów i trwałych zmian w organizmie. Bezpieczna poprawa sylwetki i wyników sportowych wymaga czasu, regularnego treningu oraz zbilansowanej diety – nie sięgania po środki o potencjalnie nieodwracalnych konsekwencjach.
opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia:
- WADA, Światowy kodeks antydopingowy. Standard Międzynarodowy. Lista substancji i metod zabronionych 2025. Dostęp 19.10.2025: 2025-Lista-substancji-i-metod-zabronionych.pdf
- Frączek B, Dietetyka sportowa, Wyd. PZWL, 2024, s. 736-740
- Kisman AT, Pharmacology of anabolic steroids, British Journal of Pharmacology, 2008, 154, s. 502-521
- Bond P, Anabolic–androgenic steroids: How do they work and what are the risks, Frontiers in Endocrinology, 2022, s. 1-25
- Corona G, Consequences of Anabolic-Androgenic Steroid Abuse in Males; Sexual and Reproductive Perspective, The World Journal of Men’s Healt, 2022, s. 165-178
- Shahidi NT, A review of the chemistry, biological action, and clinical applications of anabolic-androgenic steroids, Clinical Therapeutics, 2001, 23, s. 1355-1390
- Santos BM, Impacts of Anabolic-androgenic steroid supplementation on female health and offspring: Mechanisms, side effects, and medical perspectives, Saudi Pharmaceutical Journal, 2024, 32, s. 1-12
