Taping to jedna z metod leczenia oraz profilaktyki schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, polegająca na wykorzystaniu specjalnych taśm – sztywnych lub elastycznych – w celu wsparcia funkcji mięśni, stawów i powięzi. Taping poszczególnych części ciała zyskał ogromną popularność we współczesnym sporcie. Na ciałach sportowców uprawiających różne dyscypliny można zauważyć zarówno jaskrawe, kolorowe taśmy kinezjologiczne, jak i białe, sztywne taśmy sportowe. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są rodzaje tapingu i do czego służą, czy kolor i elastyczność taśmy mają znaczenie, czym różni się kinesiotaping od tapingu sportowego oraz co warto wziąć pod uwagę przy wyborze odpowiedniej metody.

Spis treści:

1. Kinesiotaping – co to jest?
2. Jak działają taśmy kinezjologiczne?
3. Taping sportowy – klasyczna metoda stabilizacji stawów
4. Podstawowe różnice między tapingiem sportowym a kinesiotapingiem
   • Wady i zalety obu metod
5. Jak wybrać odpowiednią metodę tapingu?
6. Taping sportowy – zakończenie

Kinesiotaping – co to jest?

W prostych słowach, kinesiotaping to metoda terapeutyczna – jeden z rodzajów tapingu – polegająca na aplikacji na skórę specjalnych elastycznych taśm kinezjologicznych, które nakłada się w określony sposób, w zależności od celu terapeutycznego, rodzaju urazu lub dolegliwości.

Taśmy stosowane w kinesiotapingu są elastyczne, nie ograniczają ruchomości mięśnia lub stawu, na który zostały nałożone (teoretycznie umożliwiają pełny zakres ruchu). Aplikację wykonuje się w postaci pojedynczych pasków, które mogą być naklejane równolegle, krzyżowo, w kształcie litery „Y” lub „X” – w zależności od wybranej techniki. Taśmę pozostawia się na skórze zazwyczaj przez 3–5 dni. Taśma kinezjologiczna posiada charakterystyczne właściwości, które odróżniają ją od taśm wykorzystywanych w klasycznym, sztywnym tapingu sportowym:

• jest elastyczna w jednym kierunku (nie rozciąga się wszerz, a jedynie – wzdłuż). Przed nałożeniem na skórę można ją rozciągnąć do około 140% pierwotnej długości. Tym samym przy prawidłowym zaaplikowaniu zapewnia stałą siłę ciągnącą (ścinającą) działającą na skórę, która wpływa na mikrokrążenie i wspiera naturalne procesy regeneracji tkanek;
• przepuszcza powietrze i jest wodoodporna. Można ją nosić przez kilka dni bez zdejmowania.

Japoński chiropraktyk, dr Kenzo Kase, opracował techniki tapingu z wykorzystywaniem taśmy elastycznej w latach 70.  Popularność kinesiotapingu wzrosła głównie po Igrzyskach Olimpijskich w 2008 roku. Twórcy taśmy udało się zwrócić uwagę mediów, ponieważ była ona widoczna na ciałach wielu sportowców, często w różnokolorowych, przyciągających uwagę, wersjach. Od tego czasu stosowanie kinesiotapingu stało się powszechną praktyką wśród zawodowych sportowców, a z czasem również osób aktywnych rekreacyjnie. Obecnie metoda ta jest szeroko stosowana jako technika rehabilitacyjna także u osób niezwiązanych ze sportem.

Jak działają taśmy kinezjologiczne?

W literaturze wskazuje się na następujące mechanizmy działania taśmy i płynące z tego korzyści:

• Zmiana funkcji mięśni przez wpływ taśmy na osłabione mięśnie. Odpowiednio zaaplikowana taśma może wspomagać pracę osłabionych mięśni.
• Poprawa krążenia krwi i limfy, zmniejszenie obrzęków. Po nałożeniu delikatnie unosi skórę, tworząc przestrzeń podskórną, która zwiększa drenaż limfatyczny i poprawia przepływ krwi. To nie tylko zmniejsza obrzęk, ale także łagodzi ból poprzez zmniejszenie nacisku na receptory bólowe.
• Zmniejszenie odczuwania bólu – zaaplikowana taśma stymuluje receptory czuciowe w skórze, tłumiąc reakcje neurologiczne na ból, pochodzące z miejsca urazu.
• Regulacja nieprawidłowego napięcia mięśniowego – czynniki te mogą prowadzić do poprawy wytrzymałości kończyn poprzez przywrócenie prawidłowego ustawienia stawów.
• Zwiększona propriocepcja. Propriocepcja (czucie głębokie) to zdolność organizmu do odczuwania położenia oraz ruchu poszczególnych części ciała w przestrzeni. Badania naukowe wskazują na prawdopodobny korzystny wpływ taśmy na propriocepcję, np. w zakresie dokładności wyczucia siły chwytu. Z kolei w innych badaniach zaobserwowano zwiększenie błędów propriocepcji po aplikacji taśmy na staw barkowy, co pokazuje, że efekt kinesiotapingu może być zależny od lokalizacji i techniki aplikacji.
• Efekt placebo – dowody naukowe wskazują, że zaaplikowana taśma może zwiększać pewność siebie i poczucie stabilności emocjonalnej u osoby poddanej terapii.

Taping sportowy – klasyczna metoda stabilizacji stawów

Taping sportowy po raz pierwszy został opisany w 1984 roku przez Jenny McConnell.

Taśma do tapingu sportowego jest zwykle wykonana z grubej, nieelastycznej tkaniny bawełnianej, która zapewnia silne wsparcie i stabilizację. Taśma jest wysoce przyczepna i może być noszona do 18 godzin.  Znalazła zastosowanie w profilaktyce kontuzji oraz podczas rehabilitacji po kontuzji, zwłaszcza stawu skokowego.

W literaturze wskazuje się na skuteczność tapingu sportowego przede wszystkim z uwagi na ograniczenie zakresu ruchomości stawu (działanie prewencyjne). Taping sportowy jest uznawany za szczególnie skuteczny w zapobieganiu ostrym kontuzjom sportowym, szczególnie w czynnościach, które wiążą się z dużym kontaktem fizycznym lub szybkimi zmianami kierunku. Unieruchamiając staw lub mięsień, zmniejsza zakres ryzykownych ruchów, które mogą prowadzić do skręceń lub nadwyrężeń. To podejście prewencyjne jest szczególnie skuteczne w sportach takich jak piłka nożna czy koszykówka, gdzie częste są dynamiczne i nagłe ruchy. Podczas tych sportów sportowcy używają taśmy sportowej, aby zapobiec skręceniom i innym ostrym urazom poprzez stabilizację stawów.

W badaniu, obejmującym sportowców z jednostronną niestabilnością stawu skokowego stwierdzono, że zastosowanie taśmy sportowej poprawia czas reakcji mięśni  podczas symulowanego skręcenia kostki, a osoby z większą niestabilnością wykazały większą poprawę.

Oprócz mechanizmu unieruchomienia, taping sportowy może działać także poprzez: spowolnienie ruchu skrętnego (inwersyjnego) w stawie, wpływ na układ nerwowy poprzez bodźce ze skóry, działanie psychologiczne (efekt placebo). Np. w jednym z badań naukowych stwierdzono, że taping sportowy zmniejsza ból i poprawia funkcjonowanie u osób z zespołem bólu rzepkowo-udowego.

Przeczytaj również:
>> Skręcenie stawu skokowego – leczenie i profilaktyka 
>> Najczęstsze kontuzje na siłowni. Jak im zapobiegać? 

Podstawowe różnice między tapingiem sportowym a kinesiotapingiem

1. Taśma używana do kinesiotapingu różni się od taśmy używanej do tapingu sportowego. Taśma kinezjologiczna składa się z cienkiego, wysoce elastycznego materiału, który może rozciągać się do około 140% swojej pierwotnej długości, naśladując elastyczność skóry.
   Natomiast taśma do tapingu sportowego jest sztywna. Różnią się również kolorystyką – taśmy wykorzystywane w kinesiotapingu są najczęściej kolorowe, natomiast w tapingu sportowym występują zazwyczaj w wersji białej.
2. Głównym zastosowaniem taśmy sportowej jest stabilizacja i strukturalne wsparcie określonego obszaru, podczas gdy taśma do kinesiotapingu może przynieść także korzyści terapeutyczne.
3. Taśma sportowa zawiera klej przeznaczony do krótkotrwałego użytku, zapewniający sztywne trzymanie taśmy na skórze w sposób ograniczający ruch określonego obszaru. Natomiast taśma kinezjologiczna wykorzystuje medyczny klej aktywowany ciepłem skóry, który może pozostawać na skórze przez kilka dni – nawet podczas pocenia się i kąpieli – dzięki czemu jest bardziej odpowiednia do ciągłego użytku terapeutycznego.

Wady i zalety obu metod

taśma sportowa		taśma kinezjologiczna
+	–	+	–
– zapewnia mocne wsparcie struktur kostnych i mięśni, dzięki czemu wykorzystuje się ją do stabilizacji stawów podczas sportów o dużej intensywności; – może być wykorzystywana w celu prewencji urazów (prawidłowe usztywnienie pozwala ograniczyć potencjalnie szkodliwe zakresy ruchu).	– może być noszona jedynie przez kilka godzin, np. tylko podczas zajęć sportowych, aby zapobiec podrażnieniu skóry lub zmniejszeniu krążenia; – Nie zapewnia terapeutycznych korzyści, np. w postaci poprawy krążenia, tak jak taśma kinezjologiczna; – możliwa reakcja alergiczna; -musi być nakładana za pomocą określonych technik przez profesjonalistę.	– może być noszona przez kilka dni z rzędu, utrzymując swoje właściwości terapeutyczne bez potrzebyczęstej ponownej aplikacji; – może być używana do celów terapeutycznych (np. w łagodzeniu bólu, zmniejszaniu obrzęków, stanu zapalnego)	– ograniczona skuteczność w urazach strukturalnych – nie zapewnia realnej stabilizacji stawu, nie chroni przed skręceniem; – możliwa reakcja alergiczna; – musi być nakładana za pomocą określonych technik przez profesjonalistę;

Jak wybrać odpowiednią metodę tapingu?

Wybór metody tapingu zależy od celu, rodzaju problemu oraz efektu, jakiego oczekujemy — czy taśma ma służyć asekuracji mięśni poprzez stabilizację, czy wspierać ich elastyczność i naturalny zakres ruchu. Należy podkreślić, że decyzję o zasadności zastosowania tapingu, doborze odpowiedniej metody, rodzaju taśmy oraz czasie jej noszenia powinien podjąć wykwalifikowany specjalista, ponieważ każda z tych metod może przynieść korzyści, ale też nie przynieść żadnych efektów lub nawet zaszkodzić. 

Poniżej przedstawiono jedynie przykładowe sytuacje i typowy dobór taśmy.

• Obrzęki, krwiaki, stany zapalne: Kinesiotaping.  Podnosząc skórę, wspomaga mikrokrążenie, redukuje obrzęki i łagodzi stany zapalne.
• W przypadku przewlekłych urazów: Kinesiotaping. Ma trwałe korzyści terapeutyczne, takie jak poprawa krążenia i łagodzenie bólu, które są bardziej przydatne w rehabilitacji chorób przewlekłych. Co więcej, fakt, że taśma kinezjologiczna wspiera dotknięty obszar, nie ograniczając ruchomości, wspomagając gojenie przy zachowaniu funkcjonalności. Jest to szczególnie korzystne w przypadku urazów, takich jak zapalenie ścięgien, przewlekłe napięcie mięśni lub powtarzające się urazy związane z przeciążeniem. Taśma sportowa ma ograniczone zastosowanie w przypadku przewlekłych kontuzji ze względu na restrykcyjny charakter i potencjalny dyskomfort związany z długotrwałym noszeniem.
• Prewencja: raczej taśma sportowa.  Unieruchamiając staw lub mięsień, ta metoda zmniejsza zakres ryzykownych ruchów, co może zapobiec skręceniom podczas takich czynności jak bieganie, skakanie, zmiana kierunku itd. Badania wskazują także, że nieelastyczna taśma sportowa wspiera mięśnie kostki i zwiększa ich aktywność, co również jest mechanizmem wspomagającym zapobiec kontuzjom.
• Ostre urazy z potrzebą stabilizacji: Taśma sportowa. Dzięki swojej sztywności zapewnia skuteczną ochronę i ogranicza ruch w uszkodzonym segmencie.
• Korekcja postawy lub wzorca ruchowego: Kinesiotaping. Wspiera ruch, ale go nie ogranicza.

Należy podkreślić, że działanie taśmy zależy od jej rodzaju, kierunku, napięcia i miejsca aplikacji, zastosowanej techniki nałożenia (różne techniki dają odmienne efekty: wspomaganie mięśnia, odciążenie, korekcja powięziowa, drenaż limfatyczny) – w związku z czym powinna ona być aplikowana przez specjalistę. Naruszenie techniki i zasad tapingu jest niebezpieczne, gdyż nieprawidłowe napięcie lub ułożenie taśmy może powodować ucisk naczyń lub nerwów.

Taping sportowy – zakończenie

Taping stał się popularnym narzędziem w zapobieganiu urazom oraz w procesie ich leczenia. Podstawą tej metody jest koncepcja kinezjologii, czyli nauki o ruchu człowieka. Zgodnie z nią mięśnie nie tylko uczestniczą w generowaniu ruchu, ale także odgrywają istotną rolę w krążeniu krwi, drenażu limfatycznym, termoregulacji i wielu innych procesach fizjologicznych. Dlatego odpowiednie oddziaływanie na mięśnie i powięzi za pomocą taśm tapingowych może pobudzać naturalne procesy samoregulacji i regeneracji w organizmie. Efektywność tej metody zależy od wybranego rodzaju tapingu, urazu i prawidłowej techniki zaaplikowania, dlatego decyzja o zastosowaniu tapingu powinna być podjęta przez specjalistę, który również zbada wystąpienia przeciwwskazań do tapingu (np. choroby skóry, alergie, zakrzepica, choroby zakaźne itd.). Aby ta metoda była bezpieczna, warto wykonać podstawowe badania krwi, takie jak morfologia, CRP, poziom glukozy, badanie moczu.

Bibliografia:

1. Dehghan F, Fouladi R, Martin J. Kinesio taping in sports: A scoping review. J Bodyw Mov Ther. 2024 Oct;40:1213-1223. doi: 10.1016/j.jbmt.2023.05.008. Epub 2023 May 19. PMID: 39593437.

2. Bicici S, Karatas N, Baltaci G. Effect of athletic taping and kinesiotaping® on measurements of functional performance in basketball players with chronic inversion ankle sprains. Int J Sports Phys Ther. 2012 Apr;7(2):154-66. PMID: 22530190; PMCID: PMC3325641.

3. Briem, K., Eythörsdottir, H., Magnúsdóttir, R. G., Pálmarsson, R., Rúnarsdóttir, T., & Sveinsson, T. (2011). Effects of Kinesio Tape Compared With Nonelastic Sports Tape and the Untaped Ankle During a Sudden Inversion Perturbation in Male Athletes. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 41(5), 328–335. https://doi.org/10.2519/jospt.2011.3501